باکتری اشرشیاکلی (E.Coli) یکی از باکتری های نرمال روده ی بدن انسان و برخی حیوانات است.
اکثر سویه هایی از این باکتری که در روده ی ما زندگی میکنند بیماری زا نیستند اما اگر در قسمت های دیگر بدن مانند قسمت ادراری تناسلی وارد شوند ایجاد عفونت میکنند. (مقاله ی عفونت ادراری و مقاومت آنتی بیوتیکی)
همچنین برخی از گونه های ای کلای در روده پاتوژن باشند و بیماری های گوارشی ایجاد کنند.

ویژگی های باکتری اشرشیاکلی (E.coli)

ای کلای بصورت باسیل گرم منفی در زیر میکروسکوپ دیده میشود. این باکتری هوازی -بی هوازی اختیاری، بدون اسپور، متحرک و دارای پیلی، کپسول و لایه ی لعابی می باشد.
ای کلای به ایجاد کلنی هایی با جلای سبز رنگ روی محیط کشت EMB معروف است. این باکتری بخش اعظم باکتری های هوازی روده را تشکیل می دهد. سروتیپ های اشریشیاکلی عمدتا بر اساس نوع آنتی ژن O، H و کمتر K مشخص می شوند.

گونه های خطرناک

گونه های اشرشیاکلی انتروتوکسیژن (ETEC) ، انتروپاتوژن (EPEC)، مهاجم (EIEC) و انتروهموراژیک (EHEC) همگی سبب بیماری های گوارشی روده می شوند که در تابستان شیوع بیشتری دارد. این گونه ها با تولید انتروتوکسین سبب اسهال، استفراغ و در موارد حاد موجب تخریب مخاط روده و دیسانتری میشوند.
از شایع ترین این باکتری گونه ی O157:H7 می باشد که باعث اسهال خونی و کولیت می گردد. عدم درمان به موقع بیماری موجب صدمات جبران ناپذیری میشود!

انواع گونه های بیماری زا

اشرشیا کلی انتروتوکسیژن (ETEC):

این سویه ی باکتری با اسهال نوزادان و بالغین در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر مرتبط است که بنام اسهال مسافرین از آن یاد می شود.
اشرشیاکلی دو نوع انتروتوکسین تولید می کند:
۱) انتروتوکسین حساس به حرارت (LT) که ایمونوژن می باشد.
۲) انتروتوکسین مقاوم به حرارت (ST) که ایمونوژن نیست.
قدرت تولید این انتروکسین ها به دو پلاسمید قابل انتقال بستگی دارد. توکسین LT دارای دو زنجیره پلی پپتیدی A و B است.

این توکسین باعث فعال شدن آدنیلات سیکلاز و ازدیاد فراوان cAMP میشود. این ماده به نوبه خود باعث ترشح شدید آب و کلر و عدم جذب سدیم می گردد، در نهایت حرکات دودی روده افزایش و باعث اسهال می گردد.
توکسین ST: این توکسین خود به دو نوع STb ، STa تقسیم می شود. STa با تحریک گوانیلات سیکلاز تولید cAMP را افزایش داده و باعث افزایش ترشح مایعات به درون روده و اسهال میشود.
اشرشیا کلی انتروپاتوژن (EPEC)

این نوع باعث اسهال در کودکان بویژه نوزادان کشورهای در حال توسعه و مؤسسات نگهداری کودکان می شود. EPEC به سلول های مخاطی روده کوچک متصل شده و باعث از بین رفتن میکرو ویلی ها می شود و گاهی نیز وارد سلول های مخاطی می گردد. از آنتی سرم جهت تعیین سروتیپ EPEC استفاده میشود.

اشرشیاکلی مهاجم (EIEC)

این نوع اشرشیا کلی با نفوذ مستقیم و تهاجم، باعث تخریب مخاط روده و دیسانتری می شود. این بیماری شبیه عفونت ناشی از شیگلا است.
این سوش ها بی حرکت بوده و لاکتوز را تخمیر نمی کنند و واکنش های متقاطع بین آنتی ژن O شیگلا و آنتی ژن های O مربوط به EIEC وجود دارد.

اشرشیاکلی انتروهموراژیک (EHEC)

این نوع اشرشیا کلی با اسهال هموراژیک، کولیت و سندرم اورمیک همولیتیک (HUS) مرتبط است. این سویه، دارای توکسینی بنام Verotoxin بوده که بسیار شبیه شیگاتوکسین است.
سروتیپ O157 :H7 شایعترین سروتیپ مولد وروتوکسین می باشد. این سوش بر خلاف اکثر سوش های E.coli نمی تواند سوربیتول را استفاده کند و در مک کانکی آگار حاوی سوربیتول به صورت کلنی های بی رنگ دیده می شود.
تست آگلوتیناسیون سریع، تست MUG شناسایی آنتی ژن 0157 به روش الایزا و آگلوتیناسیون از جمله تست های کمک کننده در تشخیص این باکتری است.

سایر سویه های بیماری زا

اشرشیا کلی مجتمعی روده EAEC نیز با اسهال های حاد و مزمن همراه است.
سایر انواع باکتری اشرشیاکلی شامل (DAEC Diffusely adhering) عامل اسهال آبکی و اشرشیاکلی اوروپاتوژنیک (UPEC) عامل عفونت دستگاه ادراری می باشد. اشرشیا کلی سپتیک (SEC) عامل سپسیس نوزادی و مننژیت می باشد.
لازم به ذکر است که شایعترین عامل عفونت های ادراری E.coli عامل. E.coli. می باشد. عفونتهای بیمارستانی و پنومونی بیمارستانی، مننژیت نوزادان و گاهی عامل عفونتهای صفراوی، پریتونیت، اندوکاردیت، آپاندیسیت، باکتریمی، سپتی سمی می باشد.

ارتباط ابتلا به باکتری ای کلای و سرطان روده ی بزرگ!

عفونت های باکتریایی یکی از مهم ترین فاکتور های ایجاد سرطان کولورکتال (روده ی بزرگ) هستند. تحقیقات نشان میدهند عفونت با نوع خاصی از باکتری اشرشیاکلی در افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده نظیر کولیت اولسراتیو، می تواند باعث شروع سرطان شود.
این باکتری ها با استفاده از التهاب روده، شرایط فلور میکروبی را برای بیماری زایی خود فراهم میکنند. ای کلای با تولید توکسین (کلی باکتین) با اختلال در سیکل سلولی باعث شروع و پیشرفت سرطان روده ی بزرگ میشود.