استفاده از مواد ضدعفونی کننده برای تأمین سلامتی بسیار ضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های مسری از جمله کووید ۱۹ می‌باشد. شایان ذکر است محلول های ضدعفونی‌کننده فقط استعمال خارجی دارند.
انواع محلول ضدعفونی کننده
انواع محلول ضدعفونی کننده به دو دسته مخصوص سطوح و دست تقسیم می شوند که مواد ضدعفونی کننده مختص سطوح به هیچ عنوان نباید برای دست استفاده شود.
درصد الکل موجود در ضدعفونی کننده‌های الکلی که برای سطوح استفاده می‌شود، بیشتر از درصد الکل موجود در مواد ضدعفونی کننده مخصوص تماس با دست است و گاهی هم ترکیب الکل صنعتی یا متانول داخل ترکیبات ضدعفونی کننده‌های سطوح است، بنابراین اصلا توصیه نمی‌شود که از این ترکیبات برای تماس با دست استفاده شود.
يك ضد عفوني كننده يا گندزداي ايده آل بايد چه ويژگي هايی داشته باشد؟
- بر روي طيف وسيعي از باكتري ها، مخمر ها، كپك ها و ويروس ها موثر باشد.
- داراي اثر كشندگي سريع باشد.
- تحت تاثير عوامل محيطي قرار نگيرد: يعني در حضور مواد ارگانيك ماننـد خـون، خلـط و مـدفوع فعال بوده و به هنگام استفاده همزمان با صابون، دترجنت ها و ديگر مواد شيميايي سازگار باشد.
- حداقل خطر را براي سلامتي انسان (استفاده كننده و بيمار) داشته باشد.
- خواص پاك كنندگي خوبي داشته باشد.
- قابليت رقت در آب داشته باشد.
- در حالت غليظ و رقيق پايدار باشد.
- برچسب هاي راهنماي محصول به اندازه كافي واضح و قابل استفاده باشد.
- باعث ايجاد خورندگي در ابزار و سطوح فلزي نشده و به وسـايل ديگـر نظيـر پارچـه، لاسـتيك و پلاستيك و … آسيب وارد نكند.
- با ايجاد يك لايه ي ضدميكروبي، اثري ماندگار بر روي سطوح ايجاد كند.
- حساسيت پوستي ايجاد نكند.
- براي محيط زيست زيان آور نباشد.
- در استفاده طولاني مدت، سويه هاي مقاوم ايجاد نشود.
متداول ترین ماده ی ضد عفونی کننده در اپیدمی کرونا
الکل (اتانول)
الکل طبی یا اتانول برای ضد عفونی پوست و گندزدایی سطوح و ابزار برای ازبین بردن ویروس ها و میکروب های دیگر به کار میرود.
الكل اتیلیک 70 درصدد (اتانول) و ایزوپروپیل الكل 60 تا 70 درصد (ایزوپروپانل) ضدعفونی کننده های موثری هستند که سرعت عمل مناسبی دارند اما به سرعت نیز تبخیر می شوند واز خود اثری برجای نمی گذارند. قدرت نفوذ الكل ها کم است و به همین جهت باید روی سطوح تمیز مورد استفاده قرار گیرند.
- الكل ها بر روی مایكو باکتری ها موثرند اما تاثیری بر روی اسپور ها ندارند. ویروس های بدون پوشش مثل پولیوویروس، مقاومت بیشتری نسبت به الكل ها به خصوص ایزوپروپانول از خود نشان می دهند.
- الكل ها در مجاورت آب باعث تغییر شكل پروتئین ها گردیده در صورتی که در محیط بدون آب، پروتئین ها به سادگی تغییر ماهیت نمی دهند. به همین علت الكل اتیلیک خالص دارای خاصیت کمتری نسبت به الكل حاوی آب می باشد.
- الكل اتیلیک 70 درصد در زمان کمتر از 30 ثانیه بسیاری از عوامل بیماری زا ی میكروسكوپی را از بین می برد.
- الكل 96 درجه برای سطوح مرطوب و الكل 70 درجه برای سطوح خشک و یا کم مرطوب مناسب است.
- برای گندزدایی کردن سریع سطوح تمیز و صاف و همچنین ترمومتر ها، پروب ها و لوازم الكتریكی یا الكترونیكی که نمی توان آن ها را در مایعات گندزدا قرار داد از الكل استفاده می شود.
- اگر وسیله ای با خون و یا سایر ترشحات آلوده شده باشد قبل از به کار بردن الكل باید ابتدا سطح آن را تمیز کرد.
- الكل به طور معمول برای ضد عفونی کردن پوست استفاده می شود.
نحوه استفاده از محلول های ضدعفونی
برای ضدعفونی کردن دست ها بهتر است وقتی ژل یا محول ضد عفونی کننده را به دستها می زنند دست هایشان را به سمت چپ و راست حرکت دهند تا دست ها خشک شود و یا اینکه فرصت کافی به مدت حداقل ۳۰ ثانیه روی پوست دست باقی بماند.
زمانی که از ضدعفونی کننده های سطوح استفاده می شود، باید حداقل ۳۰ ثانیه روی سطح بماند که فرصت برای از بین بردن ویروس وجود داشته باشد، بعضی از افراد به محض آن که مواد ضدعفونی کننده را روی سطح اسپری می کنند، بلافاصله این مواد را خشک می کنند که این روش سبب می شود فرصت کافی برای از بین بردن ویروس از ماده ضدعفونی کننده گرفته می شود، درحالی که باید بین ۳۰ تا ۴۰ ثانیه ماده ضدعفونی کننده روی سطح باقی بماند و بعد اقدام به خشک شدن آن کنند.
تفاوت گند زدا و ضدعفونی کننده
- گندزداها روی سطوح بی جان مصرف می شوند، درحالی كه مواد ضدعفونی کننده روی پوست، مخاط و سطوح جاندار استفاده می گردد.
- گندزدا ها برای پوست و مخاط سالم مضرند اما مواد ضدعفونی کننده روی پوست و مخاط سالم قابل استفاده وبی ضرر می باشند .
- گندزدا ها بیشتر اثر تخریبی و کشتن باکتری ها (biocidal) را دارند در حالی كه مواد ضدعفونی کننده بیشتر مانع رشد و نمو باکتری ها می شوند(biostatic) .
- الكل هم خاصیت گند زدایی وهم خاصیت ضد عفونی دارد .
تهیه و تنظیم: سیده فاطمه شایسته
