تست توبرکولین چیست و چگونه انجام میشود؟
تشخیص پوستی بیماری سل
تست توبرکولین، یک تست پوستی برای تشخیص بیماری سل یا توبرکلوز میباشد. محلول این تست از پروتئین خالص‌سازی شده باکتری عامل سل تهیه می شود که واکنش بدن به آن بیماری را تشخیص می‌دهد. این تست با نام های تست توبرکولین ، تست PPD یا تست مانتو نیز شناخته میشود.
واژه PPD مخفف مشتقات پروتئین خالص شده می باشد. بهترین روش شناخته شده برای تشخیص بیماری سل استفاده از مشتقات پروتئین خالص شده استاندارد (تست PPD) می باشد.
بیماری سل
سل یک بیماری عفونی خطرناک است که معمولاً ریه ها را درگیر کرده و توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌گردد.
بیماری سل از طریق هوا از شخص آلوده به بیماری منتقل میشود. باکتری سل می‌تواند سال‌ها در بدن، بدون ایجاد بیماری زنده بماند.
اگر سیستم ایمنی به دلایلی تضعیف شود بیماری سل به دلیل تکثیر باکتری ایجاد می شود. در نوزادن و کودکان، افراد مسن، بیماران HIV+، معتادان، بیماران دیابتی، مبتلایان به نارسایی شدید کلیه، سیلیکوزیس، سرطان های ناحیه سروگردن، لوکمی و یا بیماری هاچکین، سوء تغذیه و مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی، سیستم ایمنی بندن ضعیف می شود.
سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که سل پس از ایدز دومین بیماری کشنده در سطح جهانی است.
علائم مشکوک به سل
- تب
- کاهش اشتها
- بی حالی
- تعریق شبانه
- خستگی زودرس و ضعف عمومی
- کاهش وزن
- سرفه
وقتی سل بدن بیمار را آلوده کرد، بدن فرد به بعضی از عناصر باکتری، مثل مشتقات پروتئین خالص‌سازی شده فوق العاده حساس میشود. تست PPD حساسیت فعلی بدن به این مشتقات را اندازه می‌گیرد.
آزمایش تشخیص سل
روش‌های تشخیصی بالینی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس شامل تست پوستی توبرکولین، رنگ آمیزی اسید فست (زیل نلسون) و عکس‌برداری اشعه ایکس از قفسه سینه است.
تست پوستی توبرکولین (PPD) 
در این آزمایش محلول حاوی اجزای باکتری سل به زیر لایه فوقانی پوست تزریق می شود. اگر فرد مبتلا به سل باشد، تزریق باعث ایجاد یک واکنش پوستی تاخیری می شود.
عفونت به سل باعث می شود که سلول های اختصاصی سیستم ایمنی بدن، سلول هایT ، باکتری های تهدید کننده بدن را شناسایی کنند. از این رو، هنگامی که سلول ها در معرض PPD قرار میگیرند، با ایجاد یک واکنش پوستی در محل تزریق، به آن واکنش نشان می دهند.
نحوه انجام تست
تزریق باید در قسمت داخلی ساعد و 5-10 سانتی متر پایین تر از آرنج انجام شود. ابتدا باید پوست قسمت داخلی ساعد فرد با پنبه آغشته به الکل شود. سپس با استفاده از سرنگ انسولین، مقدار 0.1 میلی لیتر آنتی ژن توبرکولین (محلول PPD) را با زاویه 5-15 درجه به داخل جلد تزریق نمایید. تزریق باید در ناحیه ای از ساعد انجام شود که فاقد زخم یا ورید باشد.
تذکر: از تزریق شدن محلول توبرکولین به صورت داخل جلدی اطمینان حاصل کنید. در غیر این صورت آزمایش را در
پوست دست دیگر و یا در محلی با حداقل 5 سانتی متر فاصله از محل اول تکرار کنید.
در صورت تزریق مناسب، برجستگی مشخصی در محل تزریق به وجود می آید. اندازه استاندارد این برجستگی 6 تا 10 میلیمتر می باشد.
بیمار در این حین شاید کمی احساس گزیدگی کند. پس از گذشت ۴۸ تا ۷۲ ساعت، محل تزریق باید بررسی شود و با اندازه گیری قطر دایره محل تست PPD در محل تزریق، وجود یا عدم وجود واکنش را بررسی نماید. این اندازه گیری برای تفسیر تست PPD الزامی است.
اگر در هنگام تزریق هیچ گونه لکه ای نمایان نشود ، تست باید مجددا انجام شود.
تفسیر نتیجه تست PPD
48 تا 72 ساعت بعد از تزریق، پوست ناحیه را بررسی و در صورت مشاهده ی برجستگی و سفتی در محل تزریق، قطر اندوراسیون (برجستگی) را با خط کش یا کولیس انداره گیری نموده و یادداشت نمایید.
- طولانی تر شدن این زمان و یا کوتاهتر شدن آن ممکن است باعث اشتباه در خواندن نتیجه شود.
اگر بعد از این مدت ناحیه‌ای از پوست که PPD به آن جا تزریق شده متورم نشده یا تورم کمی داشته باشد، تست PPD منفی تلقی میشود. تست PPD منفی به این معناست که به احتمال زیاد فرد مبتلا به سل نیست.
اندازه گیری تست PPD به میلی متر در کودکان، افراد مبتلا به عفونت HIV، سالمندان و غیره ممکن است متفاوت باشد. این به خاطر شرایط سیستم ایمنی بدن آن‌هاست که شاید توان پاسخ ایمنی کافی به PPD نداشته باشند اما واقعا مبتلا به سل باشند.
وجود یا عدم وجود سفتی، و همچنین اندازه آن، مهم ترین شاخص در تمایز نتیجه مثبت از منفی می باشد. کبودی یا قرمزی اطراف محل تزریق در تعیین نتایج این تست در نظر گرفته نمی شوند. تاول یا زخم های پرشده با مایع نیز به عنوان نشانه های یک تست مثبت در نظر گرفته می شوند.
