هنگام انتخاب وسیله آزمایشگاهی جدید به چه مواردی توجه کنیم؟
قبل از خرید یک قطعه یا وسیله آزمایشگاهی باید تعدادی از معیارهای انتخاب را در نظر بگیرید که به معنی پرسیدن تعداد زیادی سوال از خودتان و همکارانتان است.
همچنین موارد بسیاری را مانند قابلیت ها، پیچیدگی فنی، قیمت، شرایط نگهداری و… را در نظر بگیرید.
در این مقاله قصد داریم مواردی را که به انتخاب مناسب ترین وسایل و تجهیزات برای آزمایشگاه شما کمک میکند، بیان کنیم.
-
قابلیت دوام و توانمندی وسیله
شرایطی که وسیله در آن مورد استفاده قرار میگیرد میتواند تاثیر جدی روی اعمال کوتاه مدت و بلندمدت آن بگذارد.
- آیا وسیله تحمل شرایط محلی مثل درجه حرارت بالا یا پایین، رطوبت هوا، خشکی یا گرد و غبار را خواهد داشت؟
- آیا وسیله مکررا حرکت داده می شود؟
- ایمنی
- در ارتباط با این وسیله چه خطراتی وجود دارد؟
- آیا محافظتی مثل تعبیه حفاظ در جاهائی که لازم است یا قفل های ایمنی روی دریچه سانتریفوژ وجود دارد؟
- آیا کارخانه سازنده قادر به نصب دستگاه و ارائه خدمات مشاوره ای در نگهداری از آن برای کمک به ایجاد ایمنی قابل اطمینان است؟
-
قیمت وسیله
- هم قیمت اولیه و هم هزینه راه اندازی دستگاه باید به همان اندازه هزینه های لوازم جانبی مورد نیاز و نگهداری مورد بررسی قرار گیرند.
- در سفارش هایی که از طریق دریا انجام می گیرد، هزینه حمل و نقل با کشتی و بیمه و بالا می رود، اما قیمت و کیفیت نیاز به بررسی دارند.
- ارزانترین وسیله را فقط به دلیل اینکه ارزانترین است نخرید، بلکه وسیله ای را که برای نیازهای آزمایشگاهی تان مناسب ترین است خریداری کنید.
- سوالات خودتان نظیر اینکه آیا وسیله در درجه حرارت های بالا، رطوبت زیاد و شرایطی که منجر به رشد کپک و قارچ می شود، کار می کند را بپرسید. انتظار شنیدن یک کلمه اطمینان بخش از سوی تهیه کننده به کرات وجود دارد.
- کشف کنید که قیمت خرید دقیقا شامل چه چیزی است. از تهیه کننده بپرسید که چه تخفیفی خواهد داد. شرایط پرداخت و اینکه چقدر بیعانه مدنظر است را بپرسید. هزینه های جاری یک سال را در نظر بگیرید.
- آیا برای مصارف یکسال (یا دو سال) پول کافی کنار گذاشته اید؟
- هزینه نگهداری تقریبا چقدر است؟ ۱۰٪ از کل سرمایه را به آن اختصاص دهید.
- اگر قرارداد عرضه خدمات وجود دارد، هزینه آن چقدر است؟
- بین ۱۵ تا ۲۰٪ قیمت خرید را برای قطعات یدکی اصلی کنار بگذارید.
- آیا قیمت های تکراری مخفی مانده ای وجود دارد؟
- قیمت معرف ها، کالیبراتورها (استانداردها و رابط ها را بررسی کنید و ببینید که آیا می توان وسیله را فقط با معرف های کارخانه سازنده مورد استفاده قرار داد؟)
- آیا سیستم خریداری شده یک سیستم بسته است یا یک سیستم باز است و از معرف های کارخانه های دیگر نیز می توان استفاده کرد؟
- دستگاه مورد نظر نیازمند محلول اختصاصی می باشد؟ به چه تعداد؟ شرایط بدست آوردن محلول های اختصاصی چیست؟
- قابلیت نگهداری تجهیزات آزمایشگاه
- آیا قطعات تعویضی نظیر لامپ ها و فیوزها به اندازه سایر مواد مصرفی و معرف ها هنوز ساخته می شوند؟
- قطعات تعویضی، یدکی و مواد مصرفی به چه قیمتی هستند؟
- آیا وسیله دارای ضمانت نامه با قرارداد ارائه خدمات است؟
-
نیرو و منابع مورد نیاز
- نوع، منبع، ظرفیت و قابلیت اطمینان نیرو و لوازم آبی باید تعیین شود.
- آیا تجهیزات برقی قابل اطمینان هستند و ثبات محلی نیرو تضمین شده است؟ اگر نه، چگونه می توان خدمات آزمایشگاهی را در طول مدت قطع نیرو (برق) نگهداری نمود، مثلا با استفاده از باتری های در حالت آماده با یک مولد برق (ژنراتور)؟
- اگر نیروی برق (الکتریسیته) قابل ملاحظه ای وجود دارد، آیا در معرض نوسانات ولتاژ که احتمالا با عملکرد دستگاه مغایرت دارد است (مثل دستگاه رنگ سنج) ؟
- آیا فراهم آوردن نیروی محرکه قابل اطمینان از طریق باتری هائی که با انرژی خورشیدی یا شارژ مجدد متناوب بوسیله ژنراتور کار می کنند، امکان پذیر است؟
- شرایط تأمین نیروی مورد نیاز وسیله در ارتباط با دسترسی آزمایشگاه به برق چیست؟
- آیا این وسیله به تثبیت کننده ولتاژ مجهز است؟
- آیا میتوان وسیله را به تثبیت کننده ولتاژ مجهز نمود؟
- آیا میتوان وسیله را به روش دیگر مثل باتری یا با محور دستی بکار گرفت؟
- اگر وسیله با باتری کار می کند، چه نوع باتری مورد نیاز است؟
- آیا میشود باتری را دوباره پر (شارژ) کرد و چگونه؟
- چه موقع لازم است که باتری تعویض یا پر (شارژ) گردد؟
- اگر باتری غیرقابل پر شدن است، آیا می توان آن را از محل تهیه کرد؟
- آیا باتری از طرف کارخانه سازنده تأمین شده است؟
- آیا تجهیزات گازرسانی در دسترس و مطمئن هست؟
- آیا آب مورد نیاز تهیه شده است؟ به چه طریق؟
-
پیچیدگی فنی
- وسیله ای که بکارگیری آن ساده است و قطعاتش به راحتی سوار یا برای تمیز کردن و تعمیر باز می شود و آلوده کننده نیست، بسیار مناسب می باشد.
- استفاده از وسیله چقدر آسان است؟
- نگهداری از وسیله چقدر آسان است؟
- آیا می توان به کارکنان آزمایشگاه نگهداری از وسیله را آموزش داد یا به متخصصی از بیرون نیاز است؟
- آیا لوازم جانبی زیادی دارد که گران هستند و بعید به نظر می رسد که از آن ها استفاده شود؟
- آیا برای نگهداری یا تعمیر به اسباب و وسایل خاصی نیاز است؟
-
قطعات یدکی
- از تهیه کننده بخواهید فهرستی از قطعات یدکی اصلی و ضروری و راهنمای مدت عمر آن قطعات (به سال) را از کارخانه سازنده بگیرد. تهیه کننده محلی باید امکانات قابل توجهی برای ارائه خدمات و نگهداری از وسیله را دارا باشد.
- مدت عمر یک قطعه بسته به چگونگی استفاده از آن و نحوه تأمین نیروی محرکه، متغیر است.
- قیمت قطعات یدکی نیز بسته به هزینه حمل و نقل با کشتی، محدودیت های واردات کالا و دستمزد نمایندگی ها، دستخوش تغییرات فاحش است.
- وقتی یک مدار تکمیل شده معیوب و دارای اشتباه است، غالبا کل مدار نیاز به تعویض دارد. در نتیجه، اصلاح اشتباهات الکتریکی بیشتر از اشتباهات مکانیکی خرج بر می دارد. در اینجا تعدادی از نکات مهم در هنگام جستجوی قطعات یدکی آورده شده است.
- مطمئن شوید که شماره مدل صحیح است. خود وسیله را تطبیق دهید نه اینکه فقط به کتابچه راهنمای آن با مدارک داخل بسته توجه کنید.
- قطعات معمولی را از تهیه کننده یا شرکت های محلی بدست آورید.
- برای قطعات خاص مستقیما با کارخانه سازنده تماس بگیرید.
تعداد قطعات یدکی که می توان سفارش داد بستگی دارد به:
- مدت عمر و دوام هر قطعه
- تعداد وسایل مشابهی که در آزمایشگاهتان یا در شبکه آزمایشگاه هایی که آزمایشگاه شما به آن وابسته است، وجود دارد. این مسئله روی نیاز شما به قطعات تأثیر می گذارد.
- توانائی نصب قطعات به وسیله کارکنان یا نمایندگی محلی
- حضور شخص آموزش دیده برای نصب قطعه
- قابل اطمینان بودن فردی که از قطعات نگهداری و محافظت می کند.
- قیمت هر قطعه
- بودجه موجود برای خرید قطعات
- قطعات یدکی گران هستند و ورود کالا غالبا چند ماه طول می کشد. وقتی قطعات یدکی را از طریق دریا سفارش می دهید، دقیق و واضح بودن سفارش فوق العاده مهم است.
در هنگام سفارش قطعات، نکات زیر را همیشه تعیین کنید:
- نام کارخانه سازنده (روی پلاک فلزی اطلاعات نوشته شده)
- مدل یا نوع (روی پلاک فلزی اطلاعات نوشته شده)
- نوع شماره سریال (روی پلاک فلزی اطلاعات نوشته شده)
- جنس قطعه (جنسی را که کارخانه سازنده در کتابچه راهنمای راه اندازی و دستورالعمل نگهداری معرفی کرده بکار ببرید)
- ولتاژ، میزان مقاومت وسیله و سیکل / ثانیه (هرتز) در قطعات برقی.
- توصیه می شود که فقط روی تأمین قطعات بوسیله نمایندگی محلی تکیه نکنید، بلکه قطعاتی را که مهم و بدست آوردن آن ها مشکل است، در انبار نگهداری نمایید.
- توجه: تمام قطعات یدکی را در یک قسمت از آزمایشگاه نگهداری کنید.
-
شرایط آموزش کار با وسایل و دستگاه ها
- سطح آموزش و میزان تخصص کارکنان چقدر است؟
- در صورت نیاز، آیا ارائه آموزش بیشتر امکان پذیر است؟
- آیا میتوان برای استفاده از وسیله، کارکنان را در محل آموزش داد؟
- آیا همراه با وسیله، کتابچه راهنمای آموزش، تعمیر و سرویس و راه اندازی نیز وجود دارد؟
- اگر اینطور است، به چه زبانی نوشته شده؟
- آیا کارخانه سازنده یا نمایندگی، برای استفاده، از وسیله یک برنامه آموزشی ارائه می دهند؟
- بودجه
- آیا برای خرید، راه اندازی و نگهداری از وسیله بودجه ای موجود است؟ برای نگهداری ۱۰% از کل قیمت را کم کنید.
- آیا احتمال تغییر در قیمت فعلی یا محدودیت های ورود کالا وجود دارد؟
- در صورت خرید از یک کارخانه خارجی، آیا به پول رایج آنها دسترسی دارید؟
-
شرایط محیطی
- آیا وسیله نیازمند یک محیط خاص عاری از گردو غبار است؟
- کارخانه سازنده چه درجه حرارتی را برای راه اندازی دستگاه توصیه کرده است؟
- کارخانه سازنده برای راه اندازی مطمئن وسیله، چه محدودیت هایی را از نظر رطوبت نسبی تعیین کرد
- آیا قطعات برقی (الکتریکی در مقابل رطوبت زیاد محافظت شده اند؟
- سودمندی (فایده)
- وسیله دلخواه باید از وسیله ضروری تمییز داده شود.
- آیا وسیله با نوع و حجم آزمایش هائی که انجام می شوند، سازگار است؟
- آیا وسیله با نیازها و امور مربوط به بهداشت محل و خدمات تشخیصی و درمانی موجود، متناسب و سازگار است؟
توجه: همیشه بپرسید: آیا واقعا به این وسیله نیاز داریم، به چه منظور، و چه راه دیگری وجود دارد؟
-
نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی
- وقتی وسیله جدیدی سفارش می دهید، از کارخانه سازنده (یا نمایندگی تعیین شده) درخواست کنید که در زمینه راه اندازی و نگهداری آن به کارکنان آموزش دهند.
- آیا تهیه کننده یا نمایندگی محلی که بتواند در صورت خراب شدن و از کار افتان دستگاه به شما کمک کند، وجود دارد؟
- آیا آزمایشگاه (یا آزمایشگاه مجاور) منابعی برای ارائه خدمات مربوط به وسیله را دارند؟
- چه نوع ضمانت نامه ای همراه وسیله است؟
- آیا کتابچه راهنمای وسیله شامل نقشه مدار می باشد؟
- آیا دستورالعمل های کارخانه سازنده در زمینه استفاده و نگهداری از وسیله را خوانده و فهمیده اید؟
- تعیین محل
- وسیله باید در کجای آزمایشگاه قرار داده شود و ابعاد فضای خالی موجود چقدر است؟
- در صورت لزوم، آیا میتوان فضای اضافه ای را فراهم نمود یا اینکه باید آزمایشگاه را سر و صورت تازه ای داد؟
- آیا روی میز کار یا کف زمین فضای کافی برای وسیله وجود دارد تا مطمئن و بدون خطر کار کند؟
- آیا دستگاه برای کار به آب جاری لوله کشی نیاز دارد یا به آب مقطر و آیا این آب در دسترس هست؟
- سایر شرایط فیزیکی را که توسط کارخانه سازنده توصیه شده فهرست کنید و طبق آن مناسبت و سازگاری شرایط را بررسی نمائید.
- انجام کار
- تحت شرایط خاص کاری (ممکن است قطعات الکتریکی در مقابل رطوبت زیاد محافظت نشده باشند)، وسیله چقدر دقیق و قابل اعتماد است؟
- در موقع تنظیم اهداف و مقاصد، نتایجی که دستگاه ارائه می دهد چقدر باید دقیق باشند؟
- دقت بیش از اندازه، لزوما منجر به تشخیص بهتر و نتایج معمول بهتر نمی شود، مثلا دقت gr ٪۱ در تعیین سطوح هموگلوبین، در بیشتر موارد بسیار کافی است.
-
نظر مصرف کننده
- با کاربران فعلی وسیله صحبت کنید اما به یاد داشته باشید که ممکن است جواب هائی را که فکر می کنند می خواهید، بشنوید، به شما بدهند. کاربران این وسیله ممکن است از گفتن نقاط ضعف آن به شما صرف نظر نمایند.
- وقتی با کاربران صحبت میکنید، سوالات خاصی را که می خواهید جواب داده شوند بپرسید (می توانید به برگه مخصوص راهنمای خریدار و اطلاعات مربوط به وسیله مراجعه کنید)، همچنین سعی کنید شخص دیگری را که این وسیله را دارد بیابید و سئوال های مربوطه را از وی بپرسید .
-
ویژگی های وسیله
- ویژگی ها عبارتند از جزئیات طراحی و مواد استفاده شده در یک وسیله ویژگی های مورد نظر شما در یک قلم وسیله درخواستی است و ویژگی های مورد نظر کارخانه سازنده در هر مدل، باید یک برگه اطلاعات مربوط به ویژگی های و سینه، با مشابه آن، توسط آزمایشگاه تهیه و در زمان سفارش (درخواست) کالا و دریافت پیشنهاد برای اقلام عمده ی وسیله ، ارائه گردد.
- ویژگی های مورد نظر خود را با بررسی و مطالعه جزء به جزء نیازهای محلی، شرایط و منابع و متناسب با نیاز های محیط و استفاده کننده (کاربر) تعیین کنید. ممکن است ویژگی های ارائه شده از سوی کارخانه سازنده با ویژگی ها، خواسته ها، شرایط و مقتضیات مورد نظر شما متناسب باشد. تغییر در نیازهای محیط و استفاده کننده کاربر)، تعیین و ارائه ویژگی های جدید را ایجاب خواهد کرد.
-
ارزیابی عینی و مشاهده
- از تهیه کننده با نمایندگی محل بخواهید تا وسیله را به شما نشان دهند یا، اگر ممکن است، آن را پیش شما بگذارد تا بتوانید عملکرد و کارش را برای خودتان ارزیابی کنید، قضاوت نمایید که آیا مطابق با ادعاهایش است، تعیین کنید که آیا برای کارکنان پذیرفتنی است و ببینید که آیا واجد شرایط و ویژگی های مورد نظر شما می باشد.
- ظرفیت برای مثال – در حمام آبی، حجم مخزن چقدر است؟ – در ترازو، حداکثر وزن ممکن چقدر است؟ – در اتوکلاو، انکوباتور یا اجاق، حجم چقدر است؟ – ظرفیت کاری پیش بینی شده چقدر است؟
-
مصرف انرژی تجهیزات
- یخچال ها یک برچسب میزان انرژی مصرفی دارند که به مصرف کنندگان اجازه میدهد تا کارایی و قیمت های جاری وسایل مشابه را مقایسه نمایند. انرژی مصرفی یخچال ها بر اساس کیلووات (KW) در سال اندازه گیری شده است. یخچال ها دارای برچسب نشان دهنده مقدار برق مصرفی در یک سال هستند، بطوری که میتوانید قیمت های جاری را محاسبه نمایید.
- لوازم جانبی
- چه ضمائم و لوازم اضافه ای موجود است و کدام یک از این ها مورد نیازند؟ مثال ها شامل سانتریفوژی است که ممکن است به یک استوانه عمودی چرخنده با زاویه ثابت با نوسانی مجهز شده باشد و میکروسکوپی که برای ریزبینی زمینه تیره یا اجسامی که از خود نور سفید و شفاف می تابانند متناسب گشته است.
-
قابلیت حمل و نقل
- یک آزمایشگاه سیار، دستگاه تشخیصی خودکفائی است که می توان آن را با دست حمل کرد.
- وسیله آزمایشگاهی مورد استفاده باید جمع و جور و نسبتا سبک وزن باشد. مثال ها شامل یک ترازوی مکانیکی یا باتری دار کوچک، سانتریفیوژی که با دست با باتری کار میکند، میکروسکوپی که می توان به آسانی قطعات آن را پیاده کرد، و رنگ سنجی که با باتری کار می کند است.
منبع:
کتاب جامع تجهیزات آزمایشگاهی فراورده های تشخیصی
دکتر حمید رضا سقا و همکاران
تهیه و تنظیم: سیده فاطمه شایسته
