بیومارکرهای بزاق در تشخیص سرطان
سرطان دومین علت مرگ و میر در ایالات متحده است. تشخیص زودرس سرطان، نشانه ای از درمان موفقیت آمیز آن است. با پیشرفت های اخیر در فناوری های تشخیصی، از جمله توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، حساسیت کافی در این زمینه وجود دارد. با این حال، هزینه های بالا و قرار گرفتن در معرض اشعه، استفاده از آن ها را به منظور غربالگری سرطان محدود کرده است. بنابراین، برای تشخیص زودهنگام سرطان، روش های قابل اطمینان، نسبتا ارزان و غیر تهاجمی لازم است.
نقش مهم بزاق در تشخیص سرطان
بزاق یک مایع بیولوژیکی متشکل از بیش از ۹۹٪ آب و کمتر از ۱٪ پروتئین، الکترولیت و سایر مولکول های با وزن مولکولی پایین است که عمدتا از سه جفت غدد بزاقی اصلی(غدد پاروتید، زیر فکی و زیرزبانی) منشا می گیرد. ۳۰۰ تا ۴۰۰ غده بزاقی در حفره دهانی وجود دارد. مایع لثه ای که حاوی باکتری، سلول های اپیتلیال، اریتروسیت ها، لکوسیت ها و بقایای مواد غذایی است، تنها بخش کوچکی از مایعات دهانی را تشکیل میدهد.
بنابراین بزاق، نقش مهمی در روان سازی، ترشحات، بلعیدن و هضم دارد. همچنین یکپارچگی بافت های دهان را حفظ می کند و نیز سرنخ هایی از بیماری های سیستمیک را برای ما فراهم می کند. مولکول هایی مانند DNA ،RNA، پروتئین های متابولیت ها و سایر میکروارگانیسم های موجود در خون می توانند در بزاق نیز وجود داشته باشند.
بنابراین تغییرات غلظت آن ها می تواند به عنوان نشانگرهای زیستی برای تشخیص زود هنگام سرطان و یا برای تحت کنترل درآوردن درمان مورد استفاده قرار گیرد. آزمایش بزاق یک ابزار غیرتهاجمی و آسان برای تشخیص بیماری است.
هدف از این مقاله، مرور کلی این مکانیزم بالقوه است که چگونه تومورهای دیستال می توانند باعث ایجاد تغییراتی در پروفایل بیومارکرهای بزاق شوند و بدین ترتیب در تشخیص سرطان مورد استفاده قرار گیرند.
بیومارکرهای بزاق
”Salivaomics” مجموعه گسترده ای از فن آوری های مورد استفاده برای کشف انواع مختلف مولکول های موجود در بزاق است. این اصطلاح شامل ژنوم و اپی ژنوم (مطالعه ژن ها و متیلاسیون آن ها)، ترانسکریپتوم (مطالعه mRNA درون سلول ها یا ارگانیسم ها) متابولومیکس (مطالعه پروفایل متابولیت ها در یک سیستم)، پروتئومیکس مطالعه پروتئین ها) و میکروبیوتا (مطالعه میکروبیولوژی) است.