انواع کم خونی

کم خونی چیست علائم کم خونی در مردان وزنان و کودکان

گلبول های قرمز خون در حمل اکسیژن از ریه ها به تمام اندام های بدن کمک می کند. کم خونی وضعیتی است که در آن بدن فاقد گلبول های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت های بدن است. به کم خونی، هموگلوبین نیز گفته می شود. کمبود گلبول های قرمز در بدن باعث احساس خستگی و ضعف می شود. 

کم خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام علت های مختلفی دارند. از خفیف تا شدید، موقت یا طولانی، ژنتیکی یا اکتسابی متغییر است.

اگر علائم این بیماری را دارید به پزشک مراجعه کنید تا متناسب با علت بهترین درمان را برای شما در نظر بگیرد.

علائم کم خونی

اکثر افراد مبتلا به کمبود G6PD هیچ علامتی ندارند. برخی ممکن است زمانی که در معرض دارو، غذا یا عفونتی قرار می گیرند که باعث تخریب زود هنگام گلبول های قرمز خون می شود، علائمی ایجاد کنند. علائم کم خونی همولیتیک در فرد عبارتند از:

• رنگ پریدگی در پوست
• زردی چشم و دهان (یرقان)
• ادرار تیره رنگ
• تب
• ضعف و سرگیجه
• بزرگ شدن طحال و کبد
• افزایش ضربان قلب
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• سرگیجه
• دست و پاهای سرد

اگر کم خونی شما خفیف باشد ممکن است متوجه علائم آن نشوید اما با تشدید کم خونی علائم آن بیشتر نمایان می شوند.

دلایل 

کم خونی می تواند به صورت ژنتیکی (مادرزادی) یا به علت شرایط محیطی (اکتسابی) در شما ایجاد شود و زمانی رخ می دهد که خون شما گلبول های قرمز کافی نداشته باشد، این دلایل عبارتند از:

• بدن شما گلبول های قرمز کافی نمی سازد
• خونریزی باعث می شود که گلبول های قرمز خون را سریعتر از، جاگزینی آنها از دست بدهید.
• بدن شما گلبول های قرمز را از بین ببرد.

 وظایف گلبول قرمز

بدن شما 3 نوع سلول خونی می سازد: گلبول سفید برای مبارزه با عفونت، پلاکت ها برای کمک به لخته شدن خون و گلبول های قرمز خون برای حمل اکسیژن از ریه ها به بقیه بدن و دی اکسید کربن از بدن به ریه ها می باشد.

• گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند، پروتئینی غنی از آهن که به خون رنگ قرمز می دهد. هموگلوبین گلبول های قرمز را قادر می سازد تا اکسیژن را از ریه ها به تمام قسمت های بدن منتقل کنند و دی اکسید کربن را از سایر قسمت های بدن به ریه ها منتقل کنند تا بازدم شود.
• گلبول های قرمز به طور منظم در مغز استخوان ساخته می شوند. ماده ای اسفنجی که در حفره های بسیاری از استخوان های بزرگ یافت می شود. برای تولید هموگلوبین و گلبول قرمز، بدن به آهن، ویتامین B-12، فولات و سایر مواد مغذی از غذاهایی که می خورید نیاز دارد.

انواع کم خونی

• کم خونی ناشی از فقرآهن

کمبود آهن شایع ترین مدل این بیماری می باشد. مغز استخوان شما برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. بدون آهن کافی، بدنتان نمی تواند هموگلوبین کافی برای گلبول های قرمز تولید کند.

بدون مکمل آهن این نوع کم خونی در زنان باردار و در خونریزی هایی مانند خونریزی شدید قاعدگی ایجاد می شود. تعیین منبع کمبود آهن برای جلوگیری از عود کم خونی مهم است.

• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

علاوه بر آهن بدن شما برای تولید گلبول قرمز به فولات و ویتامین B12 نیاز دارد. رژیم غذایی بدون این مواد مغذی کلیدی می تواند باعث کاهش تولید گلبول های قرمز خون شود. برخی از افرادی که که به اندازه کافی B12 مصرف می کنند قادر به جذب این ویتامین نیستند و همین موضوع می تواند منجر به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین شود که به عنوان کم خونی خطرناک نیز شناخته می شود.

• کم خونی التهاب

برخی از بیماری ها مانند سرطان، HIV/ AIDS، آرتریت روماتوئید، بیماری کلیوی، بیماری کرون و سایر بیماری های التهابی حاد یا مزمن می توانند در تولید گلبول های قرمز خون اختلال ایجاد کنند.

• کم خونی های مرتبط با بیماری مغز استخوان

انواع بیماری ها مانند لوسمی و میلوفیبروز می توانند با تاثیر بر تولید خون در مغز استخوان شما باعث کم خونی شوند. اثرات این نوع سرطان و اختلالات مشابه سرطان از خفیف تا تهدید کننده زندگی متفاوت است.

• کم خونی آپلاستیک

این کم خونی نادر و تهدید کننده زندگی زمانی رخ می دهد که بدن شما گلبول های قرمز کافی تولید نکند. علل کم خونی آپلاستیک می تواند عفونت ها، برخی داروها، بیماری های خود ایمنی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی باشد.

• کم خونی همولیتیک

در مدل گلبول های قرمز خون سریعتر از آنچه مغز استخوان جایگزین آن ها می شوند، از بین می روند. برخی از بیماری های خونی تخریب گلبول های قرمز را افزایش می دهند. 

• کم خونی داسی شکل

کم خونی داسی شکل یا کم خونی همولیتیک یک کم خونی ارثی است. این مدل به دلیل شکل معیوب هموگلوبین ایجاد می شود که گلبول های قرمز خون را مجبور می کند شکل غیر طبیعی هلالی ( داس) به خود بگیرند. این سلول های خونی نامنظم زودتر از موعد می میرند و در نتیجه کمبود مزمن گلبول های قرمز ایجاد می شود.  

• تالاسمی

عواملی که شما را در معرض افزایش خطر کم خونی قرار می دهند:

• رژیم غذایی فاقد برخی ویتامین ها و مواد معدنی رژیم غذایی کم آهن، ویتامین B12، فولات و مس خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می دهد.
• داشتن یک اختلال روده ای بر جذب مواد مغذی در روده کوچک تاثیر می گذارد و فرد را در معرض خطر کم خونی قرار می دهد، مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک.
• قاعدگی باعث از بین رفتن گلبول های قرمز می شود. به طور کلی زنانی که یائسه نشده اند به نسبت مردان و زنان یائسه بیشتر در معرض خطر کم خونی ناشی از فقز آهن می گردند.
• بارداری و عدم مصرف مولتی ویتامین ها، اسید فولیک و آهن کم خونی را افزایش می دهد.
• سرطان، نارسایی کلیه یا بیماری های مزمن دیگر می تواند منجر به کمبود گلبول قرمز خون شوند و خطر در معرض قرار گرفتن کم خونی را افزایش می دهد.
• از دست دادن آهسته و پیوسته خون از یک زخم در بدن می تواند ذخایر آهن بدن را تخلیه کند و منجر به کم خونی فقر آهن می شود.
• اگر شما در خانواده سابقه کم خونی ارثی مانند کم خونی داسی شکل وجود داشته باشد، ممکن است شما هم در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید.
• سابقه برخی از عفونت ها، بیماری های خونی و اختلالات خود ایمنی و همچنین قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و استفاده برخی داروها خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می دهد.
• افراد بالای سن 65 سال در معرض خطر کم خونی هستند.

مشکلات و عوارض کم خونی

در صورت عدم درمان، انواع کم خونی می تواند باعث بسیاری از مشکلات سلامتی شود، مانند:

• کم خونی شدید می تواند آنقدر شما را خسته کند که نتوانید کارهای روزمره را انجام دهید.
• زنان باردار مبتلا به کم خونی ناشی از فولات بیشتر در معرض عوارضی مانند زایمان زودرس قرار می گیرند.
• کم خونی می تواند منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم (آریتمی) شود. هنگامی که شما کم خون هستید، قلب شما خون بیشتری پمپاژ می کند تا کمبود اکسیژن در خون را جبران کند که این موضوع می تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
• از دست دادن مقدار زیادی خون در افرادی که کم خونی های ارثی دارند مانند کم خونی داسی شکل به سرعت منجر به کم خونی حاد و شدید می شود و می تواند کشنده باشند.

غذاهای خون ساز برای رفع کم خونی

در طب ایرانی غذاها بر اساس میزان تولید اخلاط (صفرا، بلغم، دم (خون)، سودا) دسته بندی می شوند. دسته ای مواد غذایی که پس از هضم، قابلیت جذب بیشتر و مواد زائد کمتر تولید می کند برای افرادی که دچار ضعف و کمبود مواد غذایی هستند یا به دلایل مانند بارداری و شیردهی نیاز بیشتری به مواد مغذی دارند مناسب هستند. 

این غذاها عبارتند از:

• انواع گوشت ها (الخصوص گوشت های زود هضم مانند گوسفند، بوقلمون، بلدرچین، میگو و …)
• حبوباتی مانند نخود و ماش
• زرده تخم مرغ
• نان با کیفیت 
• انواع مغزها( فندق و بادام)
• انگور و مشتقاتش کشمش، مویز و شیره انگور 
• خرما
• انجیر
• سیب
• گلابی
• نارگیل 
• انار
• آلبالو 
• توت سفید

این خوراکی ها برخی منشا حیوانی و برخی گیاهی دارند و میزان آهن هر کدام آنها متفاوت است. قابل به ذکر می باشد که جذب آهن از منابع گیاهی کمتر از منابع حیوانی است و همچنین مصرف این دسته از مواد غذایی علاوه بر حفظ سلامتی، نیاز روزانه شما را به آهن تامین می کند. 

پیشنهاد بررسی: تالاسمی و روش های تشخیص آزمایشگاهی – تست تشخیص فاویسم | معرفی کامل کمبود G6PD

منابع

1. سایت 1  https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/g6pd-glucose6phosphate-dehydrogenase-deficiency
2.  سایت 2 https://kidshealth.org/en/parents/g6pd.html
3. سایت 3 https://www.healthline.com/health/glucose-6-phosphate-dehydrogenase-deficiency#outlook
4. سایت 4 https://www.nhlbi.nih.gov/health/anemia/hemolytic-anemia
5. سایت 5 https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anemia/symptoms-causes/syc-20351360

[/fusion_text][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]