نقد و بررسی

هورمون محرک فولیکول یا FSH یکی از هورمون های گنادوتروپ است. هورمون گنادوتروپ دیگر هورمون لوتئینیزه کننده یا LH می باشد. هر دو توسط غده هیپوفیز وارد جریان خون می شوند. هورمون محرک فولیکول یکی از هورمون‌های ضروری برای رشد، بلوغ و عملکرد تخمدان‌های زنان و بیضه‌های مردان است. در زنان، این هورمون رشد فولیکول های تخمدان را در تخمدان قبل از آزاد شدن تخمک از یک فولیکول در زمان تخمک گذاری تحریک می کند. همچنین تولید استرادیول از تخمدان ها را افزایش می دهد.
در مردان، هورمون محرک فولیکول بر روی سلول های سرتولی بیضه ها عمل می کند تا تولید اسپرم (اسپرماتوژنز) را تحریک کند.

تولید و ترشح هورمون محرک فولیکول توسط تعدادی از هورمون های آزاد شده توسط تخمدان ها و بیضه ها تنظیم می شود. این سیستم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (HPG) نامیده می شود. هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) از هیپوتالاموس آزاد می شود و به گیرنده های غده هیپوفیز قدامی متصل می شود تا هم سنتز و هم ترشح هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) را تحریک کند.

طبق تعریف هورمون، هورمون تحریک کننده فولیکول آزاد شده توسط جریان خون حمل می شود و به گیرنده های موجود در بیضه ها و تخمدان ها متصل می شود.

در زنان، زمانی که سطح FSH در اواخر چرخه قاعدگی کاهش می یابد این کاهش توسط هیپوتالاموس که هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) بیشتری تولید می کند، حس می شود که به نوبه خود غده هیپوفیز را تحریک می کند تا هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئین کننده (LH) بیشتری تولید کند و این هورمون ها را در جریان خون آزاد کند. افزایش هورمون محرک فولیکول باعث تحریک رشد فولیکول در تخمدان می شود.

همانطور که فولیکول های تخمدان رشد می کنند، مقدار فزاینده ای استرادیول و اینهیبین تولید می کنند. به نوبه خود، این هورمون ها روی هیپوتالاموس و غده هیپوفیز برای کاهش ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و هورمون محرک فولیکول (فیدبک منفی) عمل می کنند. این امر باعث کاهش FSH می شود که از رشد فولیکول های بیش از حد در هر چرخه جلوگیری می کند. بزرگترین فولیکول برای رشد کمتر به FSH وابسته است و حتی در صورت کاهش سطح FSH قادر به ادامه رشد است. با این حال، فولیکول های کوچکتر دیگر نمی توانند زنده بمانند، زیرا سطح FSH به دلیل عملکرد تنظیمی منفی کاهش می یابد و ظهور یک فولیکول غالب را امکان پذیر می کند.

همانطور که این فولیکول رشد می کند، استروژن بیشتری تولید می کند که باعث افزایش هورمون لوتئین کننده و هورمون محرک فولیکول (مثبت) از غده هیپوفیز می شود. این افزایش LH منجر به آزاد شدن تخمک از فولیکول می شود که به طور خلاصه، در طول هر چرخه قاعدگی، ترشح هورمون محرک فولیکول در نیمه اول چرخه (فاز فولیکولی) افزایش می یابد که باعث تحریک رشد فولیکولی در تخمدان می شود. پس از تخمک گذاری، فولیکول پاره شده جسم زردی را تشکیل می دهد که سطوح بالایی از پروژسترون (فاز لوتئال) تولید می کند. در پایان چرخه جسم زرد تجزیه می شود، تولید پروژسترون کاهش می یابد و چرخه قاعدگی بعدی شروع می شود زیرا سطح هورمون محرک فولیکول دوباره شروع به افزایش می کند.

آزمایش FSH در زنان به چه منظور انجام می شود؟

آزمایش FSH در زنان ممکن است همراه با آزمایش کامل هورمونی زنان برای ارزیابی مشکلات بیان شده در زیر، مورد توجه قرار گیرد:

• بررسی دلیل ناباروری
• بررسی علت بی نظمی در چرخه قاعدگی
• بررسی اختلال عملکرد تخمدان ها
• بررسی اختلال در هیپوفیز و هیپوتالاموس
• پیش بینی شروع یائسگی

آزمایش FSH در مردان به چه منظور انجام می شود؟

آزمایش FSH در مردان، برای ارزیابی مشکلات زیر انجام می‌شود:

• ارزیابی علت کم بودن تعداد اسپرم
• ارزیابی هیپوگنادیسم یا نارسایی غدد جنسی
• ارزیابی عملکرد بیضه