زایلین یک هیدروکربن آروماتیک است که از یک حلقه بنزن متصل به دو گروه متیل تشکیل شده است و بسته به مکان هایی که گروه های متیل به آن متصل هستند در سه ایزوفرم وجود دارد. زایلین برای کاربردهای مختلف صنعتی استفاده می شود.
زایلین که با نام‌های xylol و dimethylbenzene نیز شناخته می‌شود یکی از سه ایزومر دی متیل بنزن یا ترکیبی از آنها است. فرمول شیمیایی این مادهC8H10 است و دارای سه ایزومر اورتو زایلن (ortho-)، متا زایلن (meta-) و پارا زایلن (para-) است. هرکدام از این سه ترکیب دارای یک حلقه بنزن مرکزی با دو گروه متیل متصل است. اینکه ایزومر جزو کدام یک از این سه نوع باشد وابسته به این است که کدام اتم کربن به دو گروه متیل متصل است.
این ماده اولین بار در سال 1850 توسط شیمیدان فرانسوی آگوسته کاهورس (Auguste Cahours) کشف و نامگذاری شد. خواص فیزیکی و شیمیایی زایلین با توجه به نسبت ایزومرها به یکدیگر تغییر می‌کند. این ماده غیرمحلول در آب است. تغییرات دمای ذوب آن از 47- درجه سانتی گراد برای متا-زایلن تا 13 درجه سانتی گراد برای پارا-زایلن تغییر می‌کند. دمای جوش آن برای هر ایزومر در حدود 138 درجه سانتی‌گراد و چگالی ایزومرها حدود 0.87 گرم بر میلی لیتر است.
زایلین تجاری یا مخلوط معمولاً حاوی حدود 40-65٪ m-xylene و تا 20٪ شامل هر یک از o-xylene و p-xylene و ethylbenzene است. زایلن ها به عنوان گازهای گلخانه ای از منابع صنعتی، از اگزوز خودروها و از طریق تبخیر شدن ناشی از استفاده از آنها به عنوان حلال در جو منتشر می شوند. قرار گرفتن در معرض استنشاق حاد (کوتاه مدت) با زایلن های مخلوط در انسان منجر به تحریک چشم ها، بینی و گلو، اثرات گوارشی، تحریک چشم و اثرات عصبی می شود. قرار گرفتن در معرض استنشاق مزمن (طولانی مدت) در معرض زایلین های مخلوط عمدتاً منجر به اثرات سیستم عصبی مرکزی (CNS) مانند سردرد، سرگیجه، خستگی، لرزش و ناهماهنگی می شود. اثرات تنفسی، قلبی عروقی و کلیه نیز گزارش شده است.
پارس پیوند، مشاور شما در تامین مواد مصرفی آزمایشگاه
برای بهره مندی از فستیوال فروش ویژه محصولات نوترون شیمی با مشاوران ما در شرکت پارس پیوند در تماس باشید.
راه های تماس با ما:
- شماره تلفن شرکت:021-40660490-5
- داخلی: 1053، 1055، 1056، 1058
- شماره های واتساپ: 09101701080, 09103146893, 09103147287, 09036641890
دایرکت اینستاگرام: @parspeyvand
استفاده از زایلین چه خطراتی دارد؟
زایلین مایعی اشتعال پذیر اما با سمیت کم است. اما تماس با آن منجر به تحریک سیستم عصبی، سردرد، تهوع، سوزش چشم، بینی و گلو می‌شود. همچنین از دیگرات اثرات آن اختلال در تعادل و تأخیر در عکس‌العمل به محرک‌های بصری است. تماس مستقیم با پوست می‌تواند موجب سرخی، خارش و تورم پوست شود. بروز مشکل در تنفس و عملکرد ضعیف ریه‌ها، احساس افزایش دمای بدن، ترشح بزاق، رعشه، سرگیجه و عوارض قلبی، کلیه و کبد از دیگر تاثیرات این ماده است.
کاربرد زایلین در صنایع مختلف چیست؟
زایلین به عنوان یکی از پرکاربردترین مایعات حلال صنعتی، با هر کدام از ایزومرهای خود در صنایع مختلف استفاده می شود که عبارتند از:
کاربرد پارا زایلین:
- به عنوان پیش ساز ترفتالیک اسید و دی متیل ترفتالات
- تولید بطری های پلاستیکی پلی اتیلن ترفتالات (PET)
- تولید لباس های پلی استری
کاربرد ارتو زایلین:
- پیش ساز مهم برای استرهای فتالات به عنوان نرم کننده
- تولید انیدرید فتالیک
کاربرد متا زایلین:
- به عنوان پیش ساز مشتقات اسیدایزوفتالیک در رزین های آلکیدی
از دیگر کاربردهای صنعتی زایلن ها می توان اشاره کرد به:
- برای ساخت حمام یخ خشک
- عامل پاک کننده در بافت شناسی
- به عنوان حلال در صنعت چاپ
- صنعت لاستیک سازی
- چرم سازی
- صنایع چسب مواد شیمیایی درزگیر
- در صنایع رنگ و لاک به عنوان جایگزین تولوئن
- عامل تمیز کننده
- در صنایع فولاد سازی، ویفرهای سیلیکونی و مدارهای مجتمع
- کاربرد زایلین در دندانپزشکی
- کمک های فرآوری در صنعت نفت به عنوان حلال در لوله های مسدود شده با پارافین
- رقیق کننده رنگ
- در صنعت حمل و نقل هوایی و به مقدار کم در سوخت هواپیما و بنزین
- در تولید نیمه هادی ها
- پردازش عکس
- پوشش های محافظ
- سنتز مواد شیمیایی آلی
- کاربرد زایلین در کشاورزی و مواد شیمیایی غیر آفت کش
- افزودنی های پلاستیک
- بازدارنده های خوردگی و مواد ضد رسوب
- سوخت و مواد افزودنی سوخت
- روان کننده ها
- صفحه نمایش های نوری
- صنعت آبکاری و عوامل تصفیه سطح
- تنظیم کننده های ویسکوزیته
از زایلین در آزمایشگاه های پزشکی چه استفاده ای می شود؟
از زایلین در آزمایشگاه برای ساخت حمام با یخ خشک برای خنک کردن ظروف واکنش استفاده می شود، همچنین از زایلین به عنوان حلال برای حذف روغن در میکروسکوپ های نوری استفاده می شود. در بافت شناسی زایلین یک ماده پر کاربرد در پاک سازی است.
هنگام استفاده از زایلین به چه نکات ایمنی مهمی باید توجه کرد؟
خطر آتشگیری
- مایع قابل اشتعال است.
- بخارات این ماده در دمای کمتر از 17 درجه سانتی گراد می تواند با هوای اتاق مخلوط انفجاری تشکیل دهد. همچنین بخارات این ماده می تواند توسط تخلیه الکتریسیته ساکن محترق شود.
نحوه مناسب اطفای حریق
- کربن دی اکساید، پودر مواد شیمیایی خشک، فوم، اسپری یا مه آب. آب ممکن است بی اثر باشد زیرا توانایی خنک کردن و سرد کردن این ماده را تا زیر نقطه اشتعال ندارد.
تماس با چشم
- این مایع در مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات سبب تحریکات مختصر چشم شده است. تحریکات چشمی در اثر بخارات این ماده و در غلظت های کمتر از 200 ppm می باشد.
- سریعا چشم های آلوده را به مدت 15 دقیقه با آب ولرم شستشو داده، پلکها باز نگه داشته شوند. اگر تحریکات چشمی باقی مانده بود به پزشک مراجعه شود.
- نحوه حفاظت : تماس با این مایع سبب تورم جدی پوست و ناراحتی چشم می شود; بنابراین باید از عینک محافظ با قاب دور چشم استفاده شود. در اکثر مواقع محافظ صورت ضروری است.
بلعیدن و خوردن
- در مطالعات بر روی حیوانات مشخص شده ،این ماده سمی بودن خفیفی از راه خوراکی دارد. خوردن مقدار زیادی از این ماده مشکلاتی مثل گیجی، حالت تهوع و استفراغ را دارد.
- هرگز به فردی که بیهوش است چیزی نخورانید. در صورت هوشیاری فرد دهان وی را با آب تمیز شستشو داده و فرد را وادار به استفراغ نکنید. به فرد هوشیار 240 تا 300 میلی لیتر آب بخورانید به پزشک مراجعه شود.
تماس با پوست
- مطالعات نشان داده که در اثر تماس با ایزومرها زایلین تحریک، قرمزی و سوختگی های حساسی ایجاد می کند. این تاثیرات اغلب پس از گذشت زمانی حدود 1 ساعت بعد از قطع تماس برگشت پذیر می باشد.
- لباس های آلوده را از تن خارج کرده پوست را با آب و صابون شستشو دهید. اگر علائم و نشانه های تحریک آشکار شد به پزشک مراجعه کنید.
- نحوه حفاظت : دستکش ، لباس و کفش مقاوم در برابر مواد شیمیایی استفاده شود. دوش و چشم شور ایمنی در محیط های کار با این ماده الزامی است.
تنفس
- تاثیر اساسی استنشاق بخارات زایلین بر روی سیستم اعصاب مرکزی می باشد که علائم آن عبارتند از سردرد، گیجی، تهوع و استفراغ.
- در صورت بروز اتفاق منبع مولد آلودگی یا فرد را به هوای آزاد برده. در صورت مشکل تنفسی به فرد دستگاه اکسیژن پزشکی وصل کنید و در صورت قطع تنفس به وی اکسیژن مصنوعی دهید. به پزشک مراجعه شود.
- نحوه حفاظت : در زمان هایی که تهویه محیط مناسب نمی باشد .و یا برای کنترل ذرات این ماده در زیر حد استاندارد از سیستم های محافظ دستگاه تنفسی استفاده شود.
بسته‌بندی و نگهداری زایلین گرید Histology چگونه باید باشد؟
در محیط خنک ، با تهویه محیطی مناسب و به دور از اشعه مستقیم آفتاب ، گرما و سایر منابع مشتعل و محترق دیگر نگهداری شوند.این ماده قابلیت اشتعال بسیار بالایی دارد و فوق العاده سمی است. اپراتور می باید به کلیه تجهیزات ایمنی فردی مورد نیاز ، ایمن باشد. افرادی که با این ماده کار می کنند باید طرز کار ایمن و خطرات با این مواد را آموزش ببینند.