با کارایی انواع ماسکهای محافظتی آشنا شویم
طبقه بندی ماسک ها و تفکیک انواع ماسک
مؤسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) ، مرجع طبقه بندی ماسک ها در آمریکا است. طبقه بندی NIOSH فقط به پالایش ذرات معلق در هوا اشاره دارد و به توانایی ماسک در حذف گازهای شیمیایی و بخارات هوا اشاره نمی کند.
NIOSH، در حال حاضر ۹ طبقه بندی از ماسک های مورد تأیید را بر اساس سری ماسک و سطح کارایی آن ایجاد کرده است. بخش اول سری طبقه بندی فیلتر، شامل یکی از حروف R , N یا P است که مقاومت فیلتر در برابر مواجهه و تماس با ذرات معلق روغن (به عنوان مثال، روان کننده ها ، گلیسیرین و غیره) را نشان می دهد.
تعاریف و کاربرد هر مجموعه عبارت است از:
N: ماسک های تنفسی غیرمقاوم در برابر روغن. این نوع هنگامی که ذرات روغن وجود ندارد به کار می رود.
R: ماسک های تنفسی مقاوم در برابر روغن. در صورت وجود ذرات روغن به کار میرود.
P: ماسک های تنفسی ضد روغن. در صورت اشباع ذرات روغن به کار میرود و فیلتر میتواند برای بیش از یک نوبت به کار رود. بخش دوم سری طبقه بندی فیلتر، حداقل سطح کارایی فیلتر را نشان میدهد.
انواع ماسک
کارایی و موارد استفاده از ماسکهای جراحی
ماسکهای جراحی 3لایه ساده‌ترین و در عین حال ارزان‌ترین ماسک‌ها به حساب می‌آیند. این ماسک‌ها برای افراد بیمار مناسب هستند. ماسک 3 لایه استاندارد شامل دو لایه اسپان باند (Spunbond) و یک لایه پارچه ملت بلون (Melt blown) در بین آن است. با گذاشتن این ماسک‌ها بر صورت، از آلوده شدن افراد نزدیک به بیمار در بیماری‌های واگیردار جلوگیری میشود چرا که مانع پخش شدن قطرات ناشی از سرفه و عطسه از داخل دهان به بیرون میشود.
این ماسک ها در انواع مختلف با میزان فیلتر و نفوذ مختلف است. میزان فیلتر نوع I در برابر باکتری‌ها بیش از ۹۵ درصد است. این میزان فیلتر در نوع II بیش از ۹۸ درصد ارزیابی شده است. اما انواع R این نوع ماسک تنها در برابر پخش ذرات عطسه یا سرفه تاثیر دارند. این ماسک‌ها به محض اینکه آلوده شدند باید دور انداخته شوند و به طور کلی هر چهار ساعت یک بار تعویض شوند.
ماسکهای محافظت از دستگاه تنفسی: محافظتی از دو طرف
ماسک تنفسی وسیله ای پوشیدنی است که برای محافظت از فرد در برابر استنشاق مواد خطرناک و زیان آور از جمله ذرات مانند گرد و غبار و میکروارگانیسم های موجود در هوا و همچنین دودها، بخارها و گازهای خطرناک طراحی شده است. ماسک های تنفسی، گستره متنوعی از ماسک های ساده و یکبار مصرف ارزان قیمت تا ماسک های گرانقیمت و چندبار مصرف مثل ماسک گاز را شامل میشوند.
ماسک FFP
در اروپا برای رتبه‌بندی ماسک‌ها از استاندارد) EN149:2001 استانداردی که توسط کمیته استانداردسازی اروپا تعیین شده) استفاده میشود و ماسک‌ها به سه رتبه ایمنی FFP1، FFP2 و FFP3 تقسیم میشوند.
ماسکهای معروف به FFP (filtering facepiece)، از انواع پیشرفته ماسکهای محافظت تنفسی هستند. آن‌ها معمولا یک بخش تصفیه (فیلتر) دارند. در مکانی که امکان گردش فعال ویروس وجود دارد، این ماسک‌ها از سوی پزشکان، پرستاران، دندان‌پزشکان و سایر متخصصان حوزه بهداشت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مدت زمان کارایی حفاظتی آن بین سه تا هشت ساعت برآورد شده است.
این نوع ماسک از چندین لایه مواد تشکیل شده است که از عبور ذرات بسیار ریز جلوگیری می‌کند. تصفیه این ماسک‌ها مکانیکی است و فیلتر آن الکترواستاتیک است. یعنی به همان روشی که پس از مالش دادن یک بادکنک موها و گرد و غبار به آن می‌چسبند عمل می‌کند و ذرات در این فیلتر گرفتار میشوند و راهی برای عبور ندارند.
انواع مختلف ماسک FFP
این ماسک‌ها با توجه به درصد فیلتر داخلی و نفوذ به خارج در سه نوع طبقه‌بندی میشوند. ماسک FFP1 درصد فیلتر آن ۸۰ درصد است و میزان نفوذ آن از داخل به خارج (انتقال ذرات تنفسی به خارج) ۲۲ درصد ارزیابی شده است. این ماسک معمولا برای محافظت در مقابل گرد و غبار کارایی دارد. اما بهترین نوع این ماسک‌ها انواع FFP2 و FFP3 آن است که درصد فیلتر آن به داخل، ۹۴ و ۹۹ درصد است. میزان نفوذ و نشت آن به خارج به ترتیب هشت درصد و دو درصد برآورد شده است.
این ماسک‌ها به نسبت ماسکهای جراحی ضخیم‌تر هستند و راحت نیستند. ماسکهای FFP2و FFP3 را می‌توان مجهز به یک سوپاپ کرد که مقاومت در برابر بازدم را کم می‌کند. یعنی فرد میتواند به سرعت هوای بازدم را به بیرون منتقل کند. این سوپاپ همچنین از تراکم رطوبت جلوگیری می‌کند.
ماسک N95
شاید نام یک نوع دیگر ماسک، معروف به ماسکهای N95 را شنیده باشید؛ اما این ماسک‌ها با انواع FFP چه تفاوتی دارند؟ در واقع این دو ماسک تفاوت چندانی با هم ندارند؛ استاندارد ماسک N95 توسط انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا (NIOSH) تعیین شده است و استاندارد انواع ماسک FFP توسط استاندارد EN149:2001 اروپا مشخص شده است. این دو ماسک از نظر درصد فیلتر کردن ذرات با اندازه ۰٫۳ میکرون، تقریبا مشابه هستند.
N95 جراحی (یا N95 پزشکی) ماسک های N95 ای هستند که با تأیید سازمان غذا و دارو به مصرف کاربردهای پزشکی و درمانی میرسند. این ماسک ها فقط برای استفاده کارکنان بخش درمان که نیاز به محافظت در برابر مایعات و قطرات موجود در هوا دارند توصیه می شود. این ماسک تنفسی در بیرون مراکز درمانی کاربرد ندارد. ماسک های N95 جراحی تفاوت ظاهری با دیگر ماسک های N95 ندارند. ماسک های N95 ممکن است بدون سوپاپ یا سوپاپ دار باشند. تنفس با ماسک های جراحی N95 به دلیل استانداردهای مقاومتی و فیلتراسیون بالا دشوارتر است، همچنین ممکن است برخی کارکنان از گرمای ایجاد شده در زیر ماسک گله مند باشند. میزان محافظت ماسک های N95 سوپاپ دار به اندازه ماسکهای N95 جراحی بدون سوپاپ نیست. وجود سوپاپ، تنفس را تسهیل می کند و دما را کاهش میدهد، اما باعث کاهش محافظت می شود.
- بقیه ماسک‌ها مانند ماسکهای پارچه‌ای مورد ارزیابی دقیق قرار نگرفته‌اند. با این حال بسیاری از متخصصان بر این باورند که ماسکهای پارچه‌ای تاثیری در جلوگیری از نفوذ ویروس به داخل بدن یا خروج آن به بیرون بدن ندارند.
استفاده صحیح از ماسک
عوامل دیگری که در کارایی یک ماسک نقش دارند:
- داشتن ریش میتواند کارایی یک ماسک را کاهش دهد.
- در حین استفاده از ماسک نباید روی آن را لمس کنید.
- ماسک باید به درستی روی صورت قرار گیرد و دهان و بینی را کاملا پوشش دهد.
منابع:
https://per.euronews.com/2020/04/01/protective-masks-variety-coronavirus-learn-more
