ساختمان و متابولیسم:
سدیمانتاسیون ، رسوب گلبول های قرمز در زمانی که این سلولها در یک روش ستونی تجمیع پیدا کنند رخ می دهند.
سرعت رسوب گلبول قرمز مرتبط با عوامل داخلی مب باشد. اصولا این شاخه در وزن مخصوص بین گلبول قرمز و پلاسما فرق دارد اما به مقدار زیادی بسته به شدت تشکیل حالت rouleanux دارد که سرعت رسوب سریعتر از سرعت رسوب یک گلبول واحد خواهد بود.
معرفی آزمایش، کاربرد بالینی:
سدیمانتاسیون خون در از بین بردن بافتی عفونتها، بیماریهای التهابی و سایر حالاتی که منجر به افزایش فیبرینوژن یا گلبولینهای پلاسما (نظیر نئوپلاسماهای بدخیم) می گردند و در پاراپروتئینمی (ماکرو گلبولینمی، میلوم مولتیپل) و آنمی ها افزایش ولی در هیپوفیبرینوژنمیا (کاهش فیبرینوژن خون)، پلی سایتمی، آنمی سیکل سل و اسفروسیتوز کاهش می یابد.
این آزمایش صرفاً جهت چک کردن و بررسی وضعیتهای نکروتیک و التهابی ایجاد کننده تناوب و تغییر در پروتئینهای خون که باعث تجمع گلبول های قرمز می شوند بکار برده می شود.
با اینکه این نوع آزمایش اختصاصی محسوب نمی شود اما اندازه گیری آن از نظر بالینی در شرایط تولید پروتئین های فاز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
در آرتریت روماتوئید یا توبرکلوزیس به عنوان شاخص پیشرفت بیماری بوده و برای غربالگری بیماران به عنوان روش بسیار مناسب از آن نام برده می شود.
افزایش مقدار آن ممکن است در مراحل اولیه باعث بروز سکته قلبی گردد. گرچه ESR نرمال وجود بیماری ارگانیک را انکار نمی کند اما در اغلب بیماریها در تولید پروتئین تغییراتی بوجود می آید که روی ESR تاثیر زیادی می گذارد. این میزان در زنان بطور طبیعی بالاتر از مردان است (سطح فیبرینوژن).
اساس روش متداول:
روش وسترگرین: در این روش خون در مدت 1 ساعت در ستونی قرار می گیرد و در سه مرحله رسوب می کند:
- ۱۰ دقیقه اول که رولو ایجاد می شود و سرعت رسوب کم می باشد.
- ۴۰ دقیقه وسط که رسوب با سرعت ثابتی صورت می گیرد.
- ۱۰ دقیقه آخر که در تجمع شدن گلبول ها در ته لوله باز هم سرعت رسوب آهسته پیش می رود.
محدوده طبیعی
- کودکان : ۰-۱۰ mm/h
- بالغین کمتر از ۵۰ سال
- مردان : ۰-۲۰ min/h
- زنان : ۰-۳۰mm/h
- زنان بالغین بیشتر از ۵۰ سال
- مردان : ۰-۱۰ mm/h
- زنان : ۰-۲۰ mm/h
اساس سدیمانتاسیون
میزان عدد ESR در واحد، میلی متر در ساعت می باشد. این آزمایش میزان رسوب گلبولی در مدت ۶۰ دقیقه را اندازه گیری می نماید.
وسایل مورد نیاز
پی پت :
پی پت یا لوله ها باید بی رنگ و به شکل حلقوی باشند و طول کافی به اندازه ۲۰۰ میلیمتر برای رسوب گلبولهای قرمز را داشته باشند.
مقیاس های سدیمان، ممکن است در روی پیپت نشان داده شوند و پیپت باید بطور اختصاصی و شفاف با خطوط شماره داری از ۰ تا ۲۰۰ در اندازه های ۱ میلیمتری، نشان دار شود.
توصیه شده است قطر پیپت ها باید، برای روش وسترگرین (میلی متر ۰ / ۱۵ میلی متر ۲ / ۵۶] باشد.
در حال حاضر نیز توصیه شده است قطر پیپت ها، نباید از ۲/ ۵۵ میلی متر، کمتر باشد.
قطر و طول پیپت ها، باید ثابت باشد و قسمت درونی آن نیز باید بصورت حلقوی باشد.
پیپت های پلاستیکی، نباید گلبولهای درمز را به جدار خود جذب کنند و انعطاف پذیری آنها، نباید باعث تغییر رسوب ایجاد شده شود.
روش آزمایش ESR
جمع آوری نمونه خون : نمونه ها باید غیرهمولیز بوده و در کمتر از ۳۰ ثانیه از ورید، گرفته شوند و فورا با ضدانعقاد EDTA، مخلوط شود.
کاربرد سیستم های جمع آوری (جمع آوری خون توسط سوزن و سرنگ) قابل قبول است.
شایان ذکر می باشد، نمونه هایی که دارای لخته های کوچک خون هستند، نمی توانند نتایج درست و شفافی ارائه دهند.
ذخیره نمونه خون : اگر نمونه خون در دمای اتاق ( ۱۸- ۲۴°c ) قرار گیرد، آزمایش باید در طی ۴ ساعت انجام بگیرد.
اگر نمونه خون در دمای ۴e باشد، آزمایش باید در عرض ۱۲ ساعت انجام شود، اگرچه پایداری نتایج آزمایش ESR پس از ذخیره آن در مدت ۲۴ ساعت در دمای ۴°e درجه سانتیگراد گزارش شده است.
آماده سازی نمونه خون : مخلوط کردن خون، قبل از انجام آزمایش “ESR” برای شفافیت و قابل اعتماد بودن نتایج بسیار مهم است، مخلوط کردن خون نباید باعث همولیز آن گردد. در صورت ایجاد حباب هوا، این میزان نباید بیش از ۸ درصد حجم لوله را در بر بگیرد.
لوله های غیراستاندارد على الخصوص، اگر باریکتر باشند، ممکن است بیشتر از ۸ درصد لوله ها حباب هوا در بربگیرد که از نظر عددی باید محاسبه شود.
مخلوط کردن باید تا قبل از قرار دادن خون در پی پت و انجام آزمایش ادامه پیدا کند.
برای روش انتخابی، رقیق کننده محلول سرم فیزیولوژیک است، که به نسبت این حجم سرم فیزیولوژیک با چهار حجم خون مخلوط می گردد.
نگهدارنده پی پت
پیپت حداقل باید تا ارتفاع ۲۰۰ میلی متر، از خون پر شود، باید مطمئن باشیم که میزان ESR از صفر خوانده شده باشد.
در طول زمان رسوب باید از انتشار خون با تبخیر آن جلوگیری گردد.
پیپت های پر شده از خون باید به حالت عمودی در دمای ۲۵-۱۸ درجه سانتیگراد قرار گیرند.
پیپتها را در معرض لرزشهای میز و نور مستقیم خورشید، قرار ندهید.
خواندن نتیجه آزمایش
بعد از ۶۰ دقیقه، فاصله ابتدا تا انتهای سطح محدب ستون گلبولهای قرمز را بخوانید. مراقب باشید که لایه گلبولهای سفید (بافی کوت) را با استون گلبولهای قه مز، اشتباه نگیرید. نتیجه آزمایش را بصورت عدد گزارش کنید.
گزارش نتایج آزمایش سدیمانتاسیون
نتایج بصورت فاصله برحسب میلی متر و بعد از ۱ساعت گزارش می شوند. تنها نتایج آزمایش در مدت زمان ۶۰ دقیقه، قابل قبول است.
[ESR1h=Xmm]
معرفی سایر مقالات : دستگاه سدیمان آنالایزر مدل DA-717 – پارامترهای دستگاه های بیوشیمی – فروش کیت های بیوشیمی پارس پیوند – مقایسه‌ی ظروف آزمایشگاهی پلاستیکی و شیشه ای
پیشنهاد بررسی: لوله وکیوم CBC K2, K3 لبویر – لوله لخته کلات بدون ژل(Clot Activator) لبویر – لوله وکیوم لخته ژل دار لبویر