کشف سیستم کریسپر جدید اما این بار در باکتریوفاژها !!
کریسپر نوعی تکنولوژی جدید ویرایش ژنتیکی است که می‌تواند به پیشرفت ژن درمانی کمک‌های زیادی بکند. تاکنون ژن درمانی عمدتا از طریق تکنیک «انتقال ژن» (gene transfer) انجام شده است؛ به این صورت که یک ویروس بی‌گزند، نسخه‌ی سالمی از یک ژن را به سلول منتقل می‌کند تا جای ژن معیوب را که بیماری ایجاد کرده، بگیرد. اما در روش کریسپر، دانشمندان می‌توانند مستقیما ژن معیوب را اصلاح کنند. آنها DNA معیوب را جدا کرده و به جای آن یک DNA سالم می‌گذارند. قاعدتا، این روش باید خیلی بهتر از اضافه کردن یک ژن جدید جواب دهد، چون در این صورت خطرات ناشی از اضافه کردن یک ژن غریبه و خارجی از میان می‌رود.
سیستم کریسپر/cas به طور طبیعی در بسیاری از پروکاریوت ها یافت می شود که به طور گسترده ای در ویرایش ژنومی استفاده می شود. سیستم کریسپر باکتری ها را در مقابل هجوم ویروس محافظت می کند.
اخیرا، به طورغیرقابل انتظاری سیستم فشرده ای از کریسپر/cas در باکتریوفاژهای بزرگ یا مگافاژها تشخیص داده شده است. در یک مقاله Pausch و همکارانش نشان دادند اگرچه این سیستم فاقد پروتئین های اضافی است اما دارای عملکرد می باشد. این سیستم دارای یک آرایش کریسپری و یک آنزیم CasΦ یا CasF است.
این سیستم بسیار فشرده، در in vitro و سلول های انسانی و گیاهی نیز فعال است و وزن مولکولی آن نصف پروتئین Cas9 است. کوچک بودن توالی DNA این پروتئین موجب می شود تا به خوبی این سیستم درون وکتورهای ویروسی قرار بگیرد. این سیستم کوچک ترین مدل شناخته شده از سیستم کریسپر است.
باکتریوفاژها از این سیستم استفاده می کنند تا باکتری ها را فریب بدهند و از حمله آن ها در امان بمانند. در واقع سیستم کریسپر /CasΦ به طور انتخابی DNA آنزیم Cas9 را مورد هدف قرار می دهد. این سیستم کریسپر همچنین سایر ویروس‌های درون باکتری را مورد هدف قرار داده و از رقابت آنها با خود جلوگیری می کند.
منبع :
