در علم میکروب شناسی به دارو هایی که برروی باکتری ها اثر می گذارند آنتی بیوتیک می گویند . هر دسته از انتی بیوتیک ها بر روی باکتری خاصی تاثیر دارد و این دارو ها بر روی ویروس و یا سایر میکروارگانیسم ها تاثیری نخواهند داشت. تست آنتی بوگرام به ما نشان می دهد که کدام یک از آنتی بیوتیک ها بر روی میکروب مورد نظر موثر است. همانطور که می دانید نمونه های گرفته شده برای بخش میکروبیولوژی متفاوت هستند . اما نمونه ها هر چی که باشند (خون، مایع مغزی-نخائی، مدفوع ، ادرار ، خلط و .( در آخر معمولا آنتی بیوگرام می شوند تا داروی موثر تجویز شود.
پارس پیوند، مشاور شما در تامین مواد مصرفی آزمایشگاه
برای خرید انواع دیسک های آنتی بیوگرام با مشاوران ما در شرکت پارس پیوند در تماس باشید.
راه های تماس با ما:
- شماره تلفن شرکت:021-40660490-5
- داخلی: 1053، 1055، 1056، 1058
- شماره های واتساپ: 09101701080, 09103146893, 09103147287, 09036641890
دایرکت اینستاگرام: @parspeyvand
آنتی بیوتیکها مواد شیمیایی هستند که بصورت سنتتیک یا طبیعی از قارچ ها و باکتری ها استخراج می شوند. طیف فعالیت ضد میکروبی داروهای مختلف، متفاوت است. بعضی از آنها دامنه فعالیت بسیار محدودی داشته و تنها بر روی یک گروه از میکروارگانیسم ها موثر می باشند. برخی دیگر بطور وسیع الطیف بر روی بسیاری از میکروارگانیسم ها تاثیر دارند. بنابراین این سوال در ذهن ایجاد می شود که ما از کجا بدانیم کدام آنتی بیوتیک بر روی چه باکتری هایی موثر است؟
در آزمایشگاه‌های تشخیصی، روش آنتی بیوگرام برای تعیین حساسیت باکتریهای جدا شده از عفونت بیمار به آنتی بیوتیک های تایید شده بالینی استفاده می‌شود. این به پزشکان اجازه می‌دهد تا مناسب ترین درمان آنتی بیوتیکی را تجویز کنند. در آزمایشگاه‌های کشف دارو، به‌ویژه آزمایشگاه‌های اکتشاف زیستی، از این روش برای غربالگری مواد بیولوژیکی (مانند عصاره‌های گیاهی، براث های تخمیر باکتریایی) و کاندیدهای دارویی برای فعالیت ضد باکتریایی استفاده می‌شود. هنگام کاوش زیستی، سنجش را می‌توان با سویه‌های جفتی از باکتری‌ها برای دستیابی به تکثیر زدایی و شناسایی موقت مکانیسم اثر ضد باکتریایی انجام داد.
در آزمایشگاه‌های تشخیصی، آزمایش با تلقیح سطح پلیت آگار با باکتریهای جدا شده از عفونت بیمار انجام می‌شود. سپس دیسک های کاغذی حاوی آنتی بیوتیک روی آگار اعمال می‌شود و پلیت انکوبه می‌شود. اگر یک آنتی بیوتیک رشد باکتری را متوقف کند یا باکتری را از بین ببرد، ناحیه‌ای در اطراف دیسک وجود خواهد داشت که در آن باکتری به اندازه کافی رشد نکرده است که قابل مشاهده باشد. به این ناحیه، منطقه بازداری می‌گویند.
سپس می‌توان با مقایسه اندازه این مناطق بازدارندگی با پایگاه‌های اطلاعاتی در مورد باکتریهای حساس به آنتی‌بیوتیک، نسبتاً حساس و مقاوم، حساسیت باکتری به هر آنتی‌بیوتیک را به صورت نیمه کمی تعیین کرد. به این ترتیب می توان مناسب ترین آنتی بیوتیک را برای درمان عفونت بیمار شناسایی کرد. اگرچه آزمایش دیفیوژن دیسک را نمی توان برای افتراق فعالیت باکتریواستاتیک و باکتری کش استفاده کرد، اما نسبت به سایر روشهای تست حساسیت مانند رقیق سازی براث، کمتر دشوار است.
روش های مختلف انجام تست تعیین حساسیت داروئی:
روش انتشار دیسک در آگار diffusion Diskیکی از روش های روتین و کاربردی در آزمایشگاه می باشد. در این روش دیسک های حاوی آنتی بیوتیک روی محیط کشت جامد قرار می گیرند. این دیسک ها هم اندازه بوده و با غلظت های مشخصی از آنتی بیوتیک آغشته شده اند .محیط کشت مورد استفاده در این تست مولرهینتون آگارنام دارد. آنتی بیوتیک از دیسک به محیط اطراف منتشر شده و مانع از رشد نمونه میکروبی مورد نظر می شود. با اندازه گیری قطر هاله عدم رشد به سادگی می توان حساسیت باکتری را نسبت به آنتی بیوتیک ها تعیین نمود.
روش دیگر تعیین حساسیت دارویی باکتری ها، آزمایش Etest می باشد. در این روش باکتری مورد آزمایش به روش خطی در سه جهت بر سطح آگار کشت داده می شود. نوار ها ی پلاستیکی مخصوص Etest بصورت شعاعی برسطح آگار قرار داده می شود. هر نوار بصورت گرادیان غلظت توسط یک آنتی بیوتک آغشته شده است. ابتدای نوار که از غلظت کمتری برخوردار است به سمت مرکز پلیت قرار دارد. پس از کاشت نوار ها، پلیت را به مدت 2۴ تا ۴۸ ساعت در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری کرده، سپس هاله بیضوی شکل عدم رشد نمایان می شود.
محیط کشت در آنتی بیوگرام:
محیط مورد استفاده در روش دیسکی مولرهینتون است و در پلیت به قطر 100 میلی متر حدود 2۵-۳0 میلی لیتر محیط مولر هینتون می ریزیم و قطر مورد نظر حاصل می گردد.
جهت اجتناب از خشک شدن سطح محیط باید پلیتها را در کیسه های پلاستیکی نگهداری نمود.
پس از تلقیح محیط آنتی بیوگرام در فاصله حداکثر 1۵ دقیقه می باید دیسکهای آنتی بیوتیک را در سطح آگار با فاصله مناسب از یکدیگر قرار داد. سپس به مدت 16-1۸ ساعت در انکوباتور ۳۵ درجه سانتی گرام نگهداری نمود. روشهای اصلاح شده در باکتریهای سخت رشد نیز یکی دیگر از روش ها است در بعضی از باکتریهای سخت رشد از محیط های کشت اختصاصی استفاده می شود مانند : محیط کشت HTM در هموفیلوس ها.
دیسک های مورد استفاده در آنتی بیوگرام:
همان طور که گفتم ، باید از دیسک های مناسب باکتری ایزوله شده استفاده کرد. انتخاب نوع دیسک ها بسیار مهم است چون از یک طرف باید قضیه مقاوت داروئی را در نظر بگیریم و از طرف دیگر باید سلامت فرد را هم در نظر بگیریم برای نمونه:
بسیاری از باکتری ها کم کم به آنتی بیوتیک ها مخلفت مقاوم می شوند که این می تواند عمر آنتی بوتیک ها را کم کم به سوی افول هدایت کند و یا اینکه مصرف خود سر و یا اضافی که حاصل اشتباه فردی و یا اشتباه تکنیکی در تست انتی بیوگرام است می تواند عوارض گوناگونی داشته باشد. مثال استفاده زیاد از سولفونامید ها باعث بیماری های عصب شنوایی و یا بیماری های کلیوی خواهد شد و یا اینکه مصرف زیاد پنی سیلین باعث تروبوسایتوپنی و مصرف زیاد تتراسایکلین باعث گرانولوسیتوپنی خواهد شد
نگهداری دیسکهای آنتی بیوتیکی:
دیسکها باید در یخچالC ˚۸ و پایین تر ، یا در فریزرC ˚-۱۴ و پایین تر تا زمان مصرف نگهداری شوند.
تمامی دیسکهای گروه بتالاکتام مانند پنی سیلین، آمپی سیلین، کربنی سیلین، تیکارسیلین، اگزاسیلین و نسل اول، دوم و سوم سفالوسپورین ها و … باید در فریزر نگهداری شـوند، و فقـط مـی تـوان مقـداری از آن را بـر اساس کار روزانه آزمایشگاه حداکثر به مدت یک هفته در یخچال نگهداری نمود.
بعضی آنتی بیوتیکهای حساس مثل ایمیپنم، سفاکلر و ترکیبات کلاولانیـک اسـید یـا سـولباکتام اگـر تـا هنگام مصرف در فریزر نگهداری شوند، پایداری بیشتری خواهند داشت .
دیسکها باید در ظروف دارای درپوش محکم و حاوی مواد جاذب رطوبت نگهداری شوند.
دیسکهای آنتی بیوتیکی باید یک تا دو ساعت قبل از استفاده از یخچال یا فریزر خارج شوند تا بـه درجـه حرارت اتاق برسند .
سایر نکات مهم در آنتی بیوگرام:
اگر باکتری ایزوله شده کوکسی گرم مثبت مانند استافیلوکوک طلائی باشد در این صورت دو دیسک کلیندامایسن و اریترومایسن را در کنار هم و مقداری نزدیک تر قرار می دهیم . چون کلیندمایسن باعث می شود تا ژن القا کننده در اریترومایسن فعال شود. در واقع دیسک کلیندمایسن فعال کننده ژن خاموش اریترومایسن است.
آمینوگلیکوزید ها بر روی باکتری های بی هوازی تاثیر می گذارند
کلروامفینیکل در نمونه ادراری استفاده نمی شود چون وارد ادرار نمی شود.
ونکومایسن، اریترومایسن، کلیندمایسن، پنی سیلین و چند تا دیگه بر روی باکتری های گرم مثبت تاثیر می گذارند.
دیسک ایمیپنم هم برروی گرم مثبت و هم بر روی گرم منفی تاثیر دارد ولی باید در عفونت های شدیدی استفاده شد تا مقاومت ایجاد نشود
سفالکسین که بر روی گرم مثبت و منفی تاثیر دارد به صورت خوراکی است
تتراسایکلین آنتی بوتیک وسیع الطیفی است و معمولا به صورت موضعی استفاده می شود.
در اخر هم باید ذکر کنم که دیسک ها را بر اساس نوع بیمارستان و یا نوع محل تست می توان تغییر داد و یا مکان و فاصله انها را هم تغییر داد و این که بسیاری از مراحل تست به صورت عالی انجام گیرند باید تجربه کافی داشت و همیشه سعی کنید که به بهترین نحو کار خود را انجام دهید