[fusion_builder_container hundred_percent=”no” equal_height_columns=”no” menu_anchor=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=”” background_color=”” background_image=”” background_position=”center center” background_repeat=”no-repeat” fade=”no” background_parallax=”none” parallax_speed=”0.3″ video_mp4=”” video_webm=”” video_ogv=”” video_url=”” video_aspect_ratio=”16:9″ video_loop=”yes” video_mute=”yes” overlay_color=”” video_preview_image=”” border_color=”” border_style=”solid” padding_top=”” padding_bottom=”” padding_left=”” padding_right=”” type=”legacy”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ layout=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_color=”” border_style=”solid” border_position=”all” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding_top=”” padding_right=”” padding_bottom=”” padding_left=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” center_content=”no” last=”true” min_height=”” hover_type=”none” link=”” border_sizes_top=”” border_sizes_bottom=”” border_sizes_left=”” border_sizes_right=”” first=”true” type=”1_1″][fusion_text columns=”” column_min_width=”” column_spacing=”” rule_style=”default” rule_size=”” rule_color=”” content_alignment_medium=”” content_alignment_small=”” content_alignment=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” sticky_display=”normal,sticky” class=”” id=”” font_size=”” fusion_font_family_text_font=”” fusion_font_variant_text_font=”” line_height=”” letter_spacing=”” text_color=”” animation_type=”” animation_direction=”left” animation_speed=”0.3″ animation_offset=””]
قسمت 2
ایمنی کارکنان آزمایشگاه
۱- محافظت شخصی
استفاده از دهان برای کشیدن مواد مختلف به وسیله پیپت اکیدا باید ممنوع گردد. امروزه وسایل مختلفی برای برداشتن نمونه مانند سمپلر، پیپت های اتوماتیک و نظایر آن وجود دارد که باید در آزمایشگاه ها و مراکز پزشکی از آن ها استفاده شود.
استفاده از پیپت دهانی برای کشیدن مواد اسیدی، بازها و دیگر مواد سوزان خطرناک است.
۲- کشیدن سیگار در محل کار به چند دلیل ممنوع است:
۲-۱- سیگار روشن یک منبع احتراق برای مواد قابل اشتعال است.
۲-۲- دود سیگار یا پیپ اشکالات فراوانی در کاربرد بعضی از وسایل به وجود می آورد. برداشتن سیگار از روی میز کار و گذاشتن بر روی لب ها راهی برای آلوده شدن افراد به میکروب ها و مواد سمی است.
۲-۳- پراکنده شدن خاکستر سیگار روی وسایل الکترونیکی و میکروسکوپ تأثیر بسیار بدی بر روی آن ها باقی می گذارد.
۳- خوردن و آشامیدن
خوردن و آشامیدن در منطقه کار ممنوع است. نمونه های آزمایشی مانند خون، ادار، مدفوع، خلط و… محتوی تعداد زیادی میکروب های بیماری زا هستند که برروی میزهای آزمایشگاهی قرار گرفته و یا در یخچال قرار داده می شوند. گذاشتن غذا و آشامیدنی ها در یخچالی که نمونه های آزمایشگاهی، مواد بیولوژیک و مواد شیمیایی در آن جا قرار داده می شوند، قدغن است.
در بیمارستان ها و آزمایشگاه ها لازم است یک یخچال مخصوص به موادغذایی کارمندان اختصاص یابد تا از آلوده شدن مواد غذایی جلوگیری شود.
۴- روپوش و لباس های محافظ
یونیفورم های سنتی برای کارمندان آزمایشگاه یک روپوش و یا کت سفیدی است که بر روی لباس معمولی پوشیده می شود. برای خانم ها، روپوش و شلوار و برای آقایان بلوز و شلوار بسیار مناسب است. یونیفورم ها معمولا با علامت مشخص هر سازمان تکمیل میگردد. از پوشیدن یونیفورم ها با پارچه های مصنوعی استات حتی المقدور باید خودداری شود زیرا این نوع پارچه ها بشدت قابل اشتعال هستند.
لباس های محافظ مانند پیش دامن، دستکش، ماسک، عینک های محافظ و کفش های کاغذی یکبار مصرف باید در اختیار کارکنان قرار گیرد تا در مواقع ضروری بر روی یونیفورم ها پوشیده شود.
مثلا استفاده از روپوش و دستکش برای تقسیم نمونه ها، روپوش، دستکش و ماسک در آزمایشگاه های میکروباکتریولوژی، عینک های محافظ برای کار با مواد اسیدی و قلیایی ضروری است.
تحت هیچ شرایطی لباس های محافظ نباید در خارج از آزمایشگاه و یا اتاق های استراحت مورد استفاده قرار گیرد. توصیه می شود که هنگام ترک بیمارستان و یا آزمایشگاه، روپوش ها را درآورده و در محل مخصوص قرار دهید. این عمل برای جلوگیری از انتقال میکروب به اتاق بیماران و یا خارج از محل کار و بالعکس ضروری است.
۵- لنزهای چشمی تماسی
بسیاری از کارمندان و بخصوص خانم ها به جای عینک از لنز استفاده می کنند. بعضی از لنزها بخصوص نوع نرم آن جاذب انواع حلال ها هستند و همچنین در موارد پاشیده شدن مواد اسیدی و قلیایی و اسپری کردن بعضی مواد ممکن است سبب بروز حوادث ناگواری برای چشم شود. افرادی که از لنز استفاده میکنند، در صورت مواجه شدن با خطر تا بخواهند لنز را از چشم خود خارج کنند ممکن است آسیبی به چشم خود وارد سازند؛ به همین جهت اکیداً توصیه می شود که از به کار بردن لنز در موقع کار در آزمایشگاه خودداری و فقط از عینک استفاده شود.
۶- پوشش های دیگر و آرایش
کفش ها باید راحت و با ته لاستیکی باشد و سطح پا را بپوشاند (بندی یا راحتی) در هنگام کار در آزمایشگاه از پوشیدن کفش های جلوباز و یا سوراخ دار باید اجتناب شود.
موهای بلند باید بطور کامل در پشت سر جمع شود و دور از شانه ها قرار گیرد، تا از تماس با مواد آزمایشی و تماس روی میزها و افشاندن میکروارگانیسم ها در محیط کار جلوگیری شود، روسری های بهداشتی برای استفاده در موقع کار مناسب است. هنگام استفاده از روسری های معمولی باید دقت شود که آویزه های روسری با میز محل کار و یا نمونه ها تماس نداشته باشد. هنگام استفاده از مقنعه نیز باید دقت شود که با تعبیه یک جا دکمه برروی لباس، کناره های مقنعه به آن متصل شود تا از آویزان شدن آن هنگام کار، تماس با بیمار و یا مواد آزمایشی جلوگیری به عمل آید.
ناخن های بلند، بخصوص وقتی که در تمیز کردن و نگهداری آن ها دقت نشود برای پرستاران، بانوان و کارمندان آزمایشگاه مشکل آفرین است و باید مراقبت کامل در تمیز نگهداشتن آنها مبذول گردد.
هنگام کار نباید از زیورآلات آویز مانند دستبند و گردن بندهای بلند که ممکن است با روی میز آزمایشگاه تماس پیدا کند، استفاده شود. در صورتی که از دست بندهای توری دار و یا آویزدار استفاده می شود، بهتر است یا موقع کار از دست خارج شود و یا به نحوی در زیر آستین روپوش محفوظ گردد که از تماس با روی میز و مواد آلوده خودداری گردد. این امر در مورد ساعت نیز باید رعایت شود.
به کار بردن مواد آرایشی شخصی بطور کلی در ناحیه محل کار ممنوع است. استفاده از کرم های چرب برای صورت، محل مناسبی را برای تمرکز میکروارگانیسم ها و دخالت در پوست فراهم میکند.
۷- شستشوی دست
در طی کار روزانه دست ها باید مرتبا شسته شود. هنگامی که دستکش را از دست خارج میکنید، قبل از ترک آزمایشگاه، قبل و بعد از تماس با بیمار و قبل از خوردن باید دست ها شسته شوند.
استفاده از برس های مخصوص برای تمیز کردن زیر ناخن به خصوص برای خانم ها توصیه می شود.
۸- راه خروج و کریدورها
- راه های خروج و کریدورها نباید به هیچ وجه به وسیله ی وسایل مختلف مسدود گردد. هیچگونه لوازمی مانند نیمکت ها، صندلی ها و یا جا آشغالی نباید سبب انسداد راه های خروج گردند.
- صندلی های چرخدار و برانکار بیماران باید طوری قرار گیرند که سبب مسدود شدن راه های خروجی نشوند.
- درب بخشه ا و آزمایشگاه نباید مسدود و یا قفل باشد و هیچگاه نباید در مسیر آن راه بندان بوجود آید.
[/fusion_text][fusion_accordion type=”” boxed_mode=”” border_size=”1″ border_color=”” background_color=”” hover_color=”” divider_line=”” title_font_size=”” icon_size=”” icon_color=”” icon_boxed_mode=”” icon_box_color=”” icon_alignment=”” toggle_hover_accent_color=”” hide_on_mobile=”small-visibility,medium-visibility,large-visibility” class=”” id=””][fusion_toggle title=”بهداشت محیط کار” open=”no” class=”” id=””]
تمیزکاری مناسب
مسئله تمیز نگه داشتن محوطه کار، بخش های بیمارستانی، آزمایشگاه ها و مراکز پزشکی، یکی از مهمترین نکات قابل توجه برای حفاظت افراد از خطر ابتلا به عفونت ها است. به همین جهت رعایت استانداردها و مقررات خاصی برای همه کارکنان چنین مؤسساتی لازم الاجرا است.
۱- تکه پارچه های ملحفه ها، تنزیب ها و نظایر آن را باید در یک ظرف آشغال فلزی قرار داد.
۲- مواد قابل اشتعال را باید در سطل زباله هایی که خود به خود درب آن بسته می شود دور ریخت.
۳- هیچ گاه لباس ها، حوله ها و نظایر آن را روی رادیاتورها، کنار لوله های بخاری، و یا وسایل گرمازا نباید قرار داد و هم چنین نباید هیچگونه لباس و یا مواد پارچه ای در کنار شعله های باز مانند بخاری های نفتی، و یا گاز قرار داده شود.
۴- اجازه ندهید که آشغال در یک گوشه اتاق و یا بخش های آزمایشگاه جمع شود اگر در بین ساعات معمولی جمع آوری آشغال، مقدار زیادی زباله در گوشه ای جمع شود بلافاصله مسؤل جمع آوری و یا مستخدم را احضار کنید؛ بخصوص در اتاق درمانگاه ها، بخش های نمونه برداری رعایت این اصل بسیار ضروری است.
۵- در موارد جشن ها و اعیاد، آویزه های زینتی نباید در کنار دوش های سقفی، کنار چراغ های دیواری و یا بالای وسایل پزشکی نصب گردد.
۶- کلیه میزها و محل کار باید با مواد ضدعفونی کننده مناسب هر روز تمیز شود. برای هر آزمایشگاه و یا بخش بیمارستانی باید از ضدعفونی های خاصی (که بعدا به آن اشاره خواهد شد) استفاده کرد. معمولا برای تمیز کردن روی میزها از محلول 1درصد آب اکسیژنه یا پودرهای سفید کننده استفاده می کنند. در صورتی که برای تمیز کردن سطوحی که خون، ادرار و یا سایر مایعات بدن روی آن ریخته، از محلول سدیم هیپوکلریت استفاده شود.
[/fusion_toggle][fusion_toggle title=”جزوه راهنمای ایمنی (Safety Manual)” open=”no” class=”” id=””]
یکی از مهمترین وظایف کمیته ایمنی تهیه جزوه راهنمای حفاظت و ایمنی است. این جزوه باید سیاست و روش های اجرایی را که در بیمارستان، آزمایشگاه و مراکز پزشکی باید اعمال گردد، هماهنگ کند و هر از گاهی به وسیله پیشنهاد های سازنده ای که کارمندان آزمایشگاه و یا سازمان های مسئول ارائه می کنند مورد تجدید نظر قرار گیرد.
جزوه راهنمای ایمنی باید شامل مطالب زیر باشد:
۱- سیاست ایمنی را در سازمان مربوطه مشخص کند.
۲- تعیین مسئولیت ها و تفویض اختیار درباره:
۲ -۱- افسر ایمنی، مشخصات شغلی، نحوه انتخاب:
۲ -۱- ۱- وظایف مشخص افسر ایمنی:
۲ – ۲ – کمیته ایمنی:
۲ – ۲ – ۱- تشکیلات و نحوه تشکیل کمیته:
۲ – ۲ – ۲- مدت زمان خدمات و طول مدت وظایف آن:
۲ – ۲ – ۳ -شرح وظایف کمیته ایمنی شامل:
- مشخص کردن خطرات آزمایشگاهی
- بررسی گزارش اتفاقات خطرآمیز
- بررسی گزارش بازرسی های اتفاقات خطرآمیز
- تدوین پیشنهاد های درست برای کاهش خطر
۳- پیشگیری و خدمات اورژانس و اضطراری شامل:
3 – 1: آزمایش های پزشکی قبل از استخدام کارمندان
۳ – ۲: آزمایش های پزشکی ادواری در طی دوران استخدام
۳ – ۳: مصون سازی و واکسیناسیون قبل از استخدام، و تجدید واکسیناسیون در طی دوران خدمت
۳ – ۴: واکنش های پوستی و تعیین موارد آلرژی زا
۴- تدوین استانداردهای اساسی برای:
۴ – ۱: اتوکلاوها و نحوه کار کردن آن ها
۴ – ۲: سانتریفوژها و نحوه کار کردن آن ها
۴ – ۳: لنزهای چشمی (Contact Lenses)
۴ – ۴: لباس و اونیفورم کارمندان در محیط آزمایشگاه
۴ – ۵: مواد آرایشی
۴ – ۶: خوردن و آشامیدن
۴ – ۷: حفاظت از چشم
۴ – ۸: حفاظت از صورت
۴ – ۹: مواد غذایی
۴ – ۱۰: وسایل شیشه ای
۴ – ۱۱: مو
۴ – ۱۲: شستشوی دست
۴ – ۱۳: استفاده از پیپت
۴ – ۱۴: کشیدن سیگار
۵- علائم اعلام خطر:
۵ – ۱: مشخصات
۵ – ۲: تعیین محل
۵- ۳: مناطق خطر موقتی
۶- پیشگیری از آتش سوزی و کنترل آن
6-1: محل قرار دادن دستگاه های آتش نشانی
۶ – ۲: نقشه تخلیه ساختمان
۶ – ۳ :مته های آتش نشانی و محل استقرار آن ها
۶ – ۴: سیستم اعلام خطر آتش سوزی
۶ – ۵: سطل های شن
۶ -۶ : پتوهای ضد آتش
۶ – ۷: کنترل آتش سوزی
۷ – ۱-۶: کنترل آتش سوزی درجه ۱
۷ – ۲-۶: کنترل آتش سوزی درجه ۲
۶ – ۷- ۳ : کنترل آتش سوزی درجه ۳
۷- کنترل خطرات الکتریکی:
۷ – ۱: کنترل وسایل جدید
۷ – ۲: کنترل وسایل قدیم
۷ – ۳: محل قرار گرفتن کنترل کننده های جریان الکتریکی
۸- کنترل خطرات مکانیکی:
۸ – ۱ قرار دادن و انبار کردن وسایل سنگین
۸ – ۲: پاک کردن کریدورها و راهروها
۸ – ۳ سوزن ها و لانست ها
۸ – ۳ – ۱ نحوه کاربرد آن ها
۸ – ۳ – ۲ : نحوه دورریختن آن ها
۹- کنترل خطرات شیمیایی:
۹ – ۱: طبقه بندی مواد شیمیایی
۹ – ۱ – ۱ : مواد سوزاننده و از بین برنده
۹ – ۱ – ۲ : مواد سمی
۹ – ۱ – ۳ : مواد سرطان زا
۹ – ۱ – ۴ : مواد قابل اشتعال
۹ – ۱ – ۵ : مواد قابل انفجار
۱۰- کنترل خطرات بیولوژیکی در
۱۰ – ۱ : روشویی ها
۱۰ – ۱ – ۱ : حوله ها
۱۰ – ۱ – ۲ : سانتریفوژها
۱۰ – ۱ – ۲ : استفاده از کابینت های بیولوژیک(Biological Safety Cabinet: B . S . C)
۱۰ – ۲ : دور ریختن مواد عفونی و آلوده
۱۰ – ۳ : ضد عفونی کردن
۱۰ – ۴ : مواد یکبار مصرف
۱۰ – ۵ : تمیز کردن تکه کاغذها (Spill Cleanup)
۱۰ – ۶ : کابینت های بیولوژیک حفاظتی
۱۰ – ۶ – ۱ : کاربرد Monitoring کابینت
۱۰ – ۶ – ۲ : تمیز کردن و ضدعفونی کردن کابینت
۱۰ – ۶ – ۳ : نگهداری و حفاظت از کابینت
۱۱- حوادث و اتفاقات (Accident):
۱۱ – ۱ : گزارش (Reporting)
۱۱ – ۲ : ثبت (Recording)
۱۱ – ۳ : بازرسی Investigation))
۱۱ – ۴ : پیشگیری (Prevention)
کمیته ایمنی باید درباره هریک از نکات بالا مطالبی را مختصرا در جزوه راهنمای ایمنی شرح داده و کارمندان و افراد را از خطرات بالقوه هر بخش آگاه سازد.
در مراکز آموزشی به ویژه در آزمایشگاه هایی که تعداد زیادی دانشجو در آن کار می کنند، مدیریت مربوطه مسئول است که کلیه مسائل مربوط به ایمنی را به سوپروایزرها و مسئولان بخش یادآور شود و اجرای آن ها را دقیقا بخواهد. دانشجویان و کارآموزان نیز باید دقیقا با منابع خطرهای احتمالی در آزمایشگاه و راه کنترل آن ها آشنا باشند.
منبع:
کتاب جامع تجهیزات آزمایشگاهی فراورده های تشخیصی
دکتر حمید رضا سقا و همکاران
[/fusion_toggle][/fusion_accordion][/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]
