نقد و بررسی

آزمایش هموگلوبین (Total Hemoglobin)، روشی برای اندازه گیری سطح هموگلوبین خون می باشد. اختلالاتی مثل زردی پوست، سرگیجه‌های مداوم و خستگی مفرط در طول روز می‌تواند دلیلی از اختلال در عملکرد هموگلوبین‌ها باشد. آزمایش Hemoglobin با یک نمونه خون‌ گیری ساده انجام می‌شود و اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.

بروز خستگی و سرگیجه مدوام، رنگ پریدگی و ورم مفاصل، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما یکی از اصلی‌ترین عوامل آن می‌تواند از اختلال در سطح هموگلوبین خون باشد. آزمایش هموگلوبین با توجه به اینکه از نامش پیداست، می‌تواند اختلالات هموگلوبین را شناسایی کند. همچنین انواع کم خونی، تالاسمی و بیماری پلی سیستمی به راحتی از طریق این آزمایش تشخیص داده می‌شود.

هموگلوبین در آزمایش خون

منظور از هموگلوبین یا Hgb در آزمایش خون، پروتئینی می باشد که توسط مغز استخوان تولید و در گلبول‌های قرمز خون ذخیره و انباشته می‌شود. آزمایش هموگلوبین که علامت اختصاری آن در برگه آزمایش Hgb یا Hb است، میزان هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون را میسنجد. غیر نرمال بودن Hgb در آزمایش خون با عوارضی نظیر سرگیجه و تنگی نفس همراه می باشد.

آزمایش Hemoglobin که به تست Hgb یا Hb از ان نامبرده می شود بخشی از آزمایش CBC (‌شمارش سلول‌های خونی) به‌شمار می‌رود. Hgb وسیله منتقل کردن اکسیژن و دی اکسیدکربن است. ظرفیت حمل اکسیژن خون با غلظت Hgb معین می‌شود.

مقادیر غیر نرمال Hgb در آزمایش خون نشان‌دهنده همان حالات پاتولوژیک می باشند که شمارش RBC و HCT غیر طبیعی به آن اشاره دارند. سطوح پایین Hgb نشان دهنده آنمی (کاهش تعداد RBCها) هستند.

وظیفه هموگلوبین

• هموگلوبین به گلبول‌های قرمز خون یاری میر ساند  تا اکسیژن را از ریه‌ها و از طریق سرخرگ‌ها به سرتاسر بدن انتقال دهد.
• دی اکسید کربن از طریق سیاهرگ از تمام نقاط بدن به ریه‌ها‌ برگشت داده خواهد شد.
• عامل قرمز بودن رنگ خون است.

دلیل تجویز آزمایش Total Hemoglobin

 آزمایش Hgb یا Hb زمانی تجویز می‌شود که فرد با علائم زیر مواجه شود:

• ضعف و خستگی
• نداشتن انرژی
• از حال رفتن و غش
• رنگ پریدگی
• تنگی نفس

در صورتی که فردی علائم بالینی طولانی مدتی به شرح زیر داشته باشد،با مشورت پزشک، می‌تواند آزمایشی که تست هموگلوبین جزوی از آن است را انجام دهد:

•  علائم کم خونی شامل ضعف، سرگیجه، رنگ‌پریدگی پوست و سردی دست و پا
•  سابقه خانوادگی تالاسمی، کم خونی یا سایر اختلالات خونی ارثی
•  رژیم غذایی فاقد آهن و مواد معدنی
•  یک عفونت طولانی مدت
•  از دست دادن بیش از حد خون در اثر جراحت یا جراحی

شرایط انجام آزمایش Total Hemoglobin

این آزمایش نیازی به ناشتایی خاصی ندارد. اما در صورتی که پزشک آزمایشات دیگری برای شخص تجویز کرده باشد که به ناشتایی نیاز داشته باشد،بیمار می‌توانید همه آزمایشات را یکجا و ناشتا انجام بدهید. برای اطلاع از سطح Hb در آزمایش خون به نمونه خون نیاز می باشد.

تفسیر آزمایش Hgb یا هموگلوبین

در آزمایش Hemoglobin مقدار هموگلوبین پایین تر از ۱۳ گرم/دسی لیتر در مردان، غیر طبیعی تلقی می‌شود. مقدار هموگلوبین پایین تر از ۱۲ گرم / دسی لیتر نیز برای خانم‌های غیر باردار کم می باشد.
این مقادیر با توجه به شرایط و بیماری‌های خاص افراد می‌تواند تغییر کند. توجه داشته باشید که مقدار نرمال Hemoglobin در آزمایشگاه‌های مختلف می‌تواند اندکی متفاوت باشد. پیشنهاد می شود به محدوده‌های پیش فرض آزمایشگاه توجه شود. در تفسیر آزمایش Hemoglobin حتما باید به فاکتورهای سن، جنس و نژاد نیز توجه کرد. به طور کلی می‌‎توان گفت که هموگلوبین نشان دهنده نتیجه‎ تعداد گلبول‌های قرمز خون(RBC) و هماتوکریت است.

مقدار نرمال Hgb در آزمایش خون

با توجه به اینکه مقدار طبیعی Hb در آزمایش خون با جنسیت و سن ارتباط دارد، لذا مقدار این فاکتور در خون باید به طور مجزا و بر اساس معیارهای اختصاصی سنجیده شود. در ذیل مقدار نرمال Hgb در آزمایش خون بر اساس سن و جنسیت به تفکیک مشخص گردیده است.

• نوزادان:  ۱۱-۱۸ گرم در دسی لیتر
• کودکان کم سن و سال: ۱۱.۵- ۱۶.۵ گرم در دسی لیتر
• آقایان بالغ: ۱۳- ۱۶.۵ گرم در دسی لیتر
• خانم‌های بالغ: ۱۲-۱۶ گرم در دسی لیتر
• خانم‌های باردار: ۱۱-۱۶ گرم در دسی لیتر
• مقادیر بحرانی  هموگلوبین زیر ۵ و بالای ۲۰ مقادیر خطرزا هستند.

علائم پایین بودن Total Hemoglobin در خون

• خستگی و بی‌ رمقی
• پوست رنگ‌پریده
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع و غیرنرمال
• درد در قفسه سینه
• احساس سرمای همیشگی و پاها و دست های ورم کرده
• سردرد
• دشواربودن انجام فعالیت‌های فیزیکی

عواملی پایین‌آمدن Hgb در آزمایش خون:

فقدان آهن در برنامه غذایی

یکی از عنصر های بسیار مهم برای تولید هموگلوبین در بدن عنصر آهن می باشد. اگر در برنامه غذایی به مقدار کافی آهن وجود نداشته باشد مغز استخوان قادر نخواهد بود که مقدار کافی هموگلوبین را در بدن تولید کند.

کمبود فولات یا ویتامین B12

این ویتامین‌ برای ساخته‌شدن گلبول‌های قرمز در مغز استخوان بسیار حیاتی است. بنابراین فقدان آن باعث کاهش تعداد گلبول‌های قرمز و متعاقبا کاهش هموگلوبین در خون می‌شود.

خونریزی شدید

از دست‌ دادن خون زیاد در تصادفات یا جراحات یکی دیگر از علل کاهش سطح هموگلوبین و سلول‌های قرمز در بدن است.

خونریزی داخلی

این موضوع بیشتر در زخم معده، سرطان روده و دستگاه گوارش و یا آسیب‌های داخلی دیده می‌شود.

آنمی سلول‌های داسی شکل

این بیماری یک نقص ژنتیکی محسوب می شود که در آن گلبول‌های قرمز حالت داسی شکل دارند و قادر نخواهند بود که مقدار کافی هموگلوبین را با خود حمل کنند.

هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید

به دلیل کم‌کاری غده تیروئید هورمون‌ های این غده که به عنوان محرک تولید گلبول‌های قرمز عمل می‌کنند دچار افت محسوس در گردش خون می‌شوند.

اسپلنومگالی یا بزرگ شدن طحال

این وضعیت وقتی رخ می‌دهد که طحال به دلیل یک عفونت باکتریایی و یا سرطان به شکل غیر طبیعی بزرگ شود.

اختلالات مغز استخوان

بیماری‌هایی مثل سرطان خون باعث کاهش عملکرد مغز استخوان شده و به همین دلیل تولید هموگلوبینبه حداقل می رسد.

بیماری‌های مزمن کلیوی

در این گونه بیماری‌ها کلیه قادر نیست به صورت بهینه وظایف خود را انجام دهد و همین علت باعث کاهش هورمون اریتروپویتین می‌شود. اریتروپویتین یکی از هورمون‌های محرک تولید سلول‌های قرمز و هموگلوبین در بدن است.

از سایر علل کمتر شایع کاهش هموگلوبین در خون می‌توان به موراد زیر اشاره نمود:

• اهدای زیاد خون
• خونریزی شدید در عادات ماهیانه
• مصرف مشربات الکلی
• بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های خود ایمن و یا سرطان

مصرف غذاهای غنی از آهن

آهن نقش بسیار مهمی در تولید هموگلوبین در بدن ایفا می کند. آهن در ایجاد شکل سه بعدی و ساختار نهایی هموگلوبین از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. پس اولین گام برای افزایش هموگلوبین بدن تامین مقادیر کافی آهن از طریق برنامه غذایی است. غذاهای زیر سرشار از آهن هستند:

• جگر گوسفد و گوساله
• غذاهای دریایی و انواع ماهی‌ها
• گوشت گوساله
• کلم بروکلی
• کاهو
• اسفناج
• عدس و لوبیا
• غلات و نان سبوس دار

خوردن غذاهای غنی از اسید فولیک

فولات یکی از ویتامین‌های گروه B است که در تولید پروتئین هم (Heme) در بدن نقش دارد. هم جزئی از گلبول قرمز حساب می شود که هموگلوبین در آن قرار دارد. بدون وجود فولات، سلول‌های قرمز امکان بالغ شدن و انجام وظیفه را ندارند. این حالت منجر به آنمی کمبود فولات می‌شود که یکی از نشانه‌ های آن کاهش سطح هموگلوبین خون می باشد . بنابراین مصرف غذاهای غنی از فولات می‌تواند نقش مهمی در افزایش هموگلوبین خون داشته باشد. غذاهای زیر غنی از فولات هستند:

• گوشت گوساله
• اسفناج
• آوکادو
• کاهو
• برنج
• لوبیا قرمز و لوبیا چیتی
• بادام زمینی

علائم بالا بودن Total Hemoglobin در آزمایش خون

• خارش پوستی
• سردرد
• گیجی و عدم تمرکز
• خونریزی مکرر و کبود شدن آسان دست و پا
• تعریق بیش از حد
• ورم دردناک مفاصل
• کاهش غیرطبیعی وزن
• زردی سفیده چشم و پوست (یرقان)
• خستگی و رخوت
• قرمز و یا ار غوانی شدن پوست

ریسک بروز هموگلوبین بالا در افراد زیر بیشتر است:

• کسانی که یکی از افراد خانواده آنها به این عارضه مبتلا است
• افرادی که برای طولانی مدت در ارتفاعات بالا زندگی می‌کنن
• کسانی که به دلایل مختلف در فواصل زمانی کوتاه خون دریافت می‌کنن
• افرادی که سیگار استعمال می کنند

بررسی پیشنهاد : کنترل لیپید پارس پیوند  – سرم کنترل N نرمال پارس پیوند – کیت CPK NAC (100ml) – کیت کلسترول – کیت LDH – کیت SGPT پارس پیوند  –  کیت هموگلوبین A1C پارس پیوند – کالیبراتور CK-MB